H ιστορία ενός πρώην κωμικού ηθοποιού που έγινε πρόεδρος στην πιο κρίσιμη ιστορικά στιγμή της Ουκρανίας.
Από τον Κώστα Βαϊμάκη
Ο Volodymyr Zelenskyy, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, είναι ο ηθοποιός που υποδύθηκε τον πρόεδρο σε μια επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά της χώρας του. Δυστυχώς όμως, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν είναι προϊόν μυθοπλασίας, αλλά η ζοφερή πραγματικότητα. Και ο Zelenskyy δεν μπορεί να φωνάξει «cut» και να ξαναγυρίσει καμία σκηνή.
ΜΙΑ ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ, ΚΩΜΙΚΗ ΦΛΕΒΑ
Το όνειρό του δεν ήταν να γίνει πολιτικός. Δεν κατάγεται, άλλωστε, από κανένα πολιτικό «τζάκι» – γεννήθηκε στις 25 Ιανουαρίου του 1978 στο Κριβί Ριχ από γονείς εβραϊκής καταγωγής. Ο πατέρας του, Olexandr, ήταν καθηγητής. Η μητέρα του, Rymma, μηχανικός. Εκείνος πήρε στα 16 του πτυχίο στην αγγλική γλώσσα και κέρδισε υποτροφία για να σπουδάσει στο Ισραήλ. Ο πατέρας του, όμως, ήθελε να τον δει δικηγόρο, οπότε δεν τον άφησε να κάνει το μεγάλο ταξίδι. Ο Volodymyr όντως σπούδασε στη Νομική, αλλά η καρδιά του είχε αφοσιωθεί στην τέχνη και όταν πήρε το πτυχίο του ήταν ήδη κωμικός. Στα 17 του είχε πάρει μέρος σε διαγωνισμό ανάδειξης κωμικών στην τηλεόραση. Στα 22 του εκπαιδεύτηκε, βελτίωσε τα αστεία του, κέρδισε αυτόν το διαγωνισμό και δημιούργησε τη δική του ομάδα με το όνομα Kvartal 95. Στα 25 του παντρεύτηκε την αρχιτέκτονα και σεναριογράφο Olena – γνωρίζονταν από το σχολείο, δεν έκαναν παρέα τότε, αλλά η ζωή έφερε τον έναν στο δρόμο του άλλου με έναν καρμικό τρόπο. Από εκείνη τη χρονιά, η ομάδα του κάνει δικές της παραγωγές στην ουκρανική τηλεόραση και είναι πια αρκετά γνωστός ώστε να λάβει μέρος στο ουκρανικό «Dancing with the Stars» και να γίνει ακόμα πιο γνωστός. Στα 30 του, το 2008, εμφανίζεται για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη με την ταινία «Αγάπη στη Μεγάλη Πόλη». Είναι πλέον διάσημος ηθοποιός, πηγαίνει από τη μία ταινία στην επόμενη, βγάζει αρκετά χρήματα και με κάποιον τρόπο καταφέρνει να εκνευρίσει τους πάντες: Πρώτα καταφέρεται εναντίον του υπουργείου Πολιτισμού της Ουκρανίας για την απόφασή του να απαγορεύεται η εμφάνιση Ρώσων καλλιτεχνών στην Ουκρανία. Αποτέλεσμα; Απαγορεύεται η κυκλοφορία της ταινίας του «Αγάπη στη Μεγάλη Πόλη 2». Στη συνέχεια, όταν (πρωτο)εισέβαλε η Ρωσία στο Ντονμπάς, πρόσφερε 300.000 ευρώ στον ουκρανικό στρατό. Αποτέλεσμα; Ρώσοι καλλιτέχνες και πολιτικοί ζητούν να απαγορευτούν οι ταινίες του στη Ρωσία.
Με τη σύζυγό του Olena Zelenskaya στο forum YES.
Ο “ΠΡΟΦΗΤΙΚΟΣ” ΡΟΛΟΣ ΠΟΥ ΤΟΥ ΑΛΛΑΞΕ ΤΗ ΖΩΗ
Κανονικά αυτό είναι το κομβικό σημείο στη ζωή κάποιου που αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να κρατάει το στόμα του κλειστό και να το ανοίγει μόνο για να πει τις ατάκες του ρόλου του. Και πιθανότατα αυτό θα συνέβαινε αν δεν του έδιναν το ρόλο στην τηλεοπτική σειρά «Ο Υπηρέτης του Λαού». Εκεί υποδύθηκε ένα δάσκαλο, ο οποίος άθελά του επιλέχθηκε ως πρόεδρος του έθνους. Η ερμηνεία του προκαλεί πάταγο. Είκοσι εκατομμύρια τηλεθεατές στήνονται μπροστά στις τηλεοράσεις τους σε κάθε επεισόδιο, οι χορηγοί κάνουν ουρά για να διαφημίσει τα προϊόντα τους και οι Ουκρανοί, απογοητευμένοι από τη διαφθορά και την ανικανότητα των «επαγγελματιών πολιτικών», βλέπουν στο πρόσωπο του συμπαθούς ηθοποιού την ελπίδα: έναν άφθαρτο, ωραίο τύπο, μακριά από διαπλοκές, συμφέροντα και σκοπιμότητες. Ο ίδιος (από μόνος του ή
με λίγη βοήθεια) καταλαβαίνει ότι είναι η κατάλληλη ώρα να κάνει το επόμενο βήμα: Να κατέβει στον πολιτικό στίβο. Το κόμμα του παίρνει –φυσικά– το όνομα της σειράς στην οποία πρωταγωνιστεί: «Υπηρέτης του Λαού». Σε μια συνέντευξή του δηλώνει: «Ο κόσμος με είδε σαν Σταχτοπούτα. Είδε τον εαυτό του σε εμένα – στη ζωή μου πίσω από τις κάμερες.» Στις εκλογές του 2019 διαλύει κυριολεκτικά τον αντίπαλό του Poroshenko, καθώς εκλέγεται πρόεδρος με 73,2%. Οι προεκλογικές δεσμεύσεις του, άλλωστε, είναι ακαταμάχητες: Πάταξη της διαφθοράς. «Αποκομμουνοποίηση» της Ουκρανίας Εξομάλυνση των σχέσεων με τη Ρωσία. Βελτίωση της οικονομίας. Δωρεάν διανομή ιατρικής κάνναβης. Νομιμοποίηση των αμβλώσεων, της πορνείας και του τζόγου. Ποιος θα μπορούσε να αντισταθεί σε όλα αυτά; Ένας δημοφιλής showman λοιπόν, που έγινε πρόεδρος. Το έχουμε ξαναδεί με τον Ronald Reagan στις ΗΠΑ. Το έχουμε δει στην Ελλάδα με ηθοποιούς που έγιναν βουλευτές και σε διάφορα μέρη του κόσμου. Μόνο που αποδείχθηκε πως η ταραγμένη Ουκρανία δεν είχε περιθώρια για ένα «μαθητευόμενο μάγο» χωρίς καμία πολιτική εμπειρία, χωρίς καμία ικανότητα διαχείρισης κραδασμών, χωρίς την παραμικρή ιδέα για το νέο του ρόλο, που καμία σχέση δεν είχε με τους ρόλους που υποδυόταν μέχρι τότε.
Έργο που απεικονίζει τη φωτογραφία του στο Sladky Museum, στην αγία Πετρούπουλη, φτιαγμένο από 3.000 καραμέλες Roshen.
ΟΤΑΝ ΑΡΧΙΣΑΝ ΤΑ ΒΑΣΑΝΑ
Τα προβλήματα δεν άργησαν να φανούν. Θυμάστε αυτά που λέγαμε παραπάνω περί «άφθαρτου, ωραίου τύπου, μακριά από διαπλοκές, συμφέροντα και σκοπιμότητες»; Αρχίζουν και ακούγονται ψίθυροι –που σύντομα γίνονται φωνές– ότι χρηματοδότης της προεκλογικής εκστατείας του ήταν ο ολιγάρχης εκατομμυριούχος Ihor Kolomoyskyy, ο οποίος –μεταξύ άλλων– είχε και το τηλεοπτικό δίκτυο «1+1», που πρόβαλε το σίριαλ «Ο Υπηρέτης του Λαού». Κάποιοι έφτασαν να πουν πως ο Zelenskyy ήταν η «μαριονέτα». Ο Zelenskyy απαντά: «Δεν έχουμε προσωπική σχέση. Είμαστε συνεργάτες.» Και στην ερώτηση του ενός εκατομμυρίου (κυριολεκτικά) «και ποιος πλήρωσε για την καμπάνια σου;» απαντά: «Η τσέπη μου. Ευχαριστώ το Θεό που έχω φίλους.» Για να αποδείξει μάλιστα τη συνέπειά του αναφορικά με τις προεκλογικές δεσμεύσεις του περί διαφάνειας και πάταξης της διαφθοράς, τα βάζει με τους ολιγάρχες. Επιλεκτικά θα έλεγε κάποιος, χτυπώντας τον πάμπλουτο Viktor Medvedchuk, ηγέτη της φιλορωσικής αντιπολίτευσης. Στη συνέχεια, περνάει κάποιους νόμους κατά των ολιγαρχών, ανάμεσά τους και έναν που τους απαγορεύει να χρηματοδοτούν τα πολιτικά κόμματα – φυσικά, λίγο καιρό αφότου ο ίδιος χρηματοδοτήθηκε γενναία. Στο εξωτερικό, προσπαθεί να έρθει σε κάποια συμφωνία με τη Ρωσία ώστε να σταματήσουν οι εχθροπραξίες στα ανατολικά της Ουκρανίας. Καταφέρνει να επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός τον Ιούλιο του 2020. Η πολιτική του αδεξιότητα, όμως, τον κάνει να ψάξει για γέφυρες με τη Δύση με τρόπο άγαρμπο, που ήταν δεδομένο ότι θα εξοργίσει τον Vladimir Putin: Αρχίζει να πιέζει για ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όταν ρωτήθηκε από το BBC αν θα επιμείνει στην προσχώρηση της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ παρά τις ρωσικές πιέσεις είπε: «Το πιο σημαντικό πράγμα για εμάς είναι να μη χάσουμε τη χώρα. Τέσσερα γράμματα δεν λένε τίποτα. Το ΝΑΤΟ πρέπει να μας δώσει εγγυήσεις. Να εγγυηθεί την ασφάλειά μας.»
Στα παρασκήνια του show «Liga Smeha», το ’19 στο Κίεβο.
Ο TRUMP, TA PANDORA PAPERS KAI H ΚΑΤΡΑΚΥΛΑ
Ενώ κάθεται μόλις δύο μήνες στην προεδρική καρέκλα, δέχεται τηλεφώνημα από τον Donald Trump. Ήταν Ιούλιος του 2019. Ο Trump του ζητάει να ερευνήσει –ή να «κατασκευάσει», όπως υποστηρίζουν κάποιοι– τις «βρωμιές» του αντιπάλου του στις αμερικανικές εκλογές Joe Biden και του γιου του, Hunter. Σε αντάλλαγμα, θα τον καλούσε στην Ουάσινγκτον και θα
του έδινε στρατιωτική βοήθεια. Η ιστορία μαθεύτηκε όταν κάποιος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου άνοιξε το στόμα του. Ήταν το σκάνδαλο που οδήγησε στην πρώτη παραπομπή του Trump από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Δεν ήταν αυτός ο μοναδικός «λεκές» του προέδρου Zelenskyy. Τον Οκτώβριο του 2021, το όνομά του ήταν ανάμεσα στα «βαριά ονόματα» των Pandora Papers. Κρυφοί λογαριασμοί, υπεράκτιες εταιρείες, κρυμμένα εκατομμύρια. Ο ίδιος αρνήθηκε τα πάντα – όπως είχε κάνει και στις αποκαλύψεις για τη «συμφωνία» με τον Trump. Αλλά όλο και λιγότεροι πλέον τον πιστεύουν. Η δημοτικότητά του έχει κατρακυλήσει. Οι δημοσκοπήσεις, πριν την εισβολή της Ρωσίας, έλεγαν ότι το 70% των Ουκρανών πίστευε πως ο Zelenskyy δεν μπορεί να εγγυηθεί τη σταθερότητα. Οι αναλυτές –κανονικοί ή «φίλοι του»– έλεγαν πριν από λίγο καιρό πως δεν είναι πια ο ίδιος άπειρος άνθρωπος όπως στην αρχή της θητείας του. Γρήγορα κατάλαβε ότι «δεν αρκεί να θέσεις τα όπλα πάνω στο τραπέζι και να κοιτάξεις στα μάτια τον Putin για να τερματιστεί η διένεξη». Η αλήθεια όμως λέει πως ο σκληρός και αδίστακτος Vladimir Putin «έδεσε κόμπο» τον Zelenskyy – και μαζί του τη Δύση. Το πρόβλημα είναι πως η χώρα έχει για πρόεδρο την πιο κρίσιμη στιγμή έναν άπειρο άνθρωπο. Κι αν αποτύχει στο ρόλο του, δεν κινδυνεύει με χαμηλά νούμερα η σειρά του – κινδυνεύει με διάλυση ολόκληρη η χώρα.
