Ο όρος NLP προήλθε από τα τρία πλέον σημαντικά στοιχεία που καθορίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά: Neuro Linguistic Programming, ή Νευρο-Γλωσσικός Προγραμματισμός (ΝLP ή ΝΓΠ).

Πώς ξεκίνησε το NLP; 

Από το University of California, Santa Cruz, το 1970, όταν µια οµάδα από επιστήµονες και ερευνητές -όπως ήταν αρχικά οι Richard Bandler, John Grinder και Judith Delozier, που θεωρείται και η πρώτη κυρία του NLP- αποφάσισαν να µελετήσουν πώς ορισµένοι άνθρωποι έχουν κάποιο ταλέντο και δεξιοτεχνίες στον χειρισµό µιας κατάστασης που τους κάνουν να ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους. ∆ηλαδή, µε µεγάλη περιέργεια άρχισαν να ψάχνουν τι σε κάνει χαρισµατικό στο επάγγελµά σου, αποτελεσµατικό στον τρόπο που διαχειρίζεσαι ένα θέµα της καθηµερινότητάς σου, στη στάση σου απέναντι σε προκλήσεις όπως το µεγάλωµα των παιδιών, καθώς επίσης στην αντιµετώπιση ενός θέµατος υγείας, που είναι και ένας από τους καινούργιους άξονες µελέτης. Να στο πω όµως µε απλά λόγια τι εννοώ µε το «πώς» και την «περιέργεια»: η µητέρα µου φτιάχνει ένα υπέροχο κέικ. Της είπα να µου δώσει τη συνταγή. Έβαλα τα ίδια υλικά, αλλά το αποτέλεσµα δεν ήταν ίδιο. Ενώ εκείνης είναι αφράτο και µυρωδάτο, το δικό µου ήταν εντελώς στεγνό. Την παίρνω τηλέφωνο και της λέω: «Πώς το έκανες; Ποια είναι αυτή η µικρή διαφορά στον τρόπο σου που κάνει τη διαφορά όλου του κόσµου;»

Τι είχε γίνει τελικά;

Το κέικ ήθελε ειδική επεξεργασία των υλικών, σε συγκεκριµένα στάδια. Εγώ αποφάσισα ότι δεν είµαι άνθρωπος της κουζίνας, δεν τήρησα τη σειρά. Τα έβαλα όλα µέσα. Τι µου µαθαίνει αυτό; Πως σηµασία έχει ο τρόπος που σκέφτοµαι στη διαδροµή εκτέλεσης ενός απλού πράγµατος. Φαντάσου τι γίνεται µε τόσες άλλες ενέργειες στην καθηµερινότητά µας, από το πρωί µέχρι το βράδυ. ∆εν µπορείς να επαναλαµβάνεις κάτι περιµένοντας διαφορετικό αποτέλεσµα. Πρέπει να µελετήσεις πώς το κάνεις. Επίσης, είναι σηµαντικό να µαθαίνουµε και από τους άλλους. Οι άλλοι, δηλαδή, και ο τρόπος που διαχειρίζονται πράγµατα µπορεί να αποτελέσουν «δανειστικές βιβλιοθήκες» επιτυχηµένων διαδροµών.  

∆ηλαδή, µελετάς κατά κάποιον τρόπο τη συνταγή της επιτυχίας;

Υπάρχουν άνθρωποι που πολλές φορές έχουν να πουν σωστά πράγµατα, αλλά µε τον τρόπο που το κάνουν χάνουν το δίκιο τους. Και άλλοι που, ναι µεν µπορεί να είναι οργισµένοι και θυµωµένοι, αλλά όταν ανοίξουν το στόµα τους λένε αυτό που τους απασχολεί µε τρόπο εύστοχο, ώστε, αν µη τι άλλο, ο άλλος να θέλει να τους ακούσει. Εκεί µπαίνει η έρευνα του NLP, στο να δεις τι κάνει τη διαφορά.

Και ποια είναι η διαφορά;

Αυτοί που έχαναν το δίκιο τους ήταν όσοι έβαζαν πρώτα το συναίσθηµα και τους έβγαινε σε φωνές. Ο ακροατής τους, σαν άµυνα, δεν άκουγε τι ήθελε να του πει αυτός που µίλαγε. Για παράδειγµα, είσαι θυµωµένος µε τη σχέση σου; Συνήθως λες «δεν συµφωνώ µε αυτό που λες, µε αυτό που κάνεις» κ.λπ. Οπότε, βάζεις πρώτα τον θυµό και αυτοµάτως χάνεις το δίκιο σου. Ποιο είναι το σωστό; Εξηγείς πρώτα πώς αισθάνεσαι. «Παρατήρησα ότι όταν γυρίζουµε σπίτι είµαστε κουρασµένοι και οι δύο, και επιπλέον βγάζω τον σκύλο βόλτα εγώ συνήθως». Μιλάς για το γεγονός στην αρχή και αφήνεις για µετά το συναίσθηµά σου. Ανασυνθέτω τον τρόπο που σκέφτοµαι και εκφράζοµαι. Αυτό βγάζει µια καλύτερη εκδοχή του εαυτού µου, οπότε βγάζω και καλύτερα πράγµατα προς τα έξω. 

Πού έχει εφαρµογή;

To NLP λειτουργεί σε όλες τις υποθέσεις της ζωής µας, διότι καλλιεργεί τον τρόπο που σκεφτόµαστε (mindset). Μας κάνει κατά κάποιον τρόπο ανθρώπους της σκέψης και της δράσης και όχι της παραίτησης. Όταν συνειδητοποιείς τι λάθος γίνεται, µπορεί να οδηγηθείς στη λύση του προβλήµατος και δεν έχεις να κάνεις τίποτα παραπάνω εκτός από το να διορθώσεις το σηµείο ή την παράµετρο που σου χαλάει το αποτέλεσµα.

Οι πελάτες τι σας ζητάνε;

Τo NLP έχει εφαρµογές και τεχνικές σε διάφορους τοµείς. Το έχουµε εξειδικεύσει σε τοµείς όπως στο coaching για προσωπική εξέλιξη, στην επαγγελµατική διάκριση, στην εκπαίδευση για παιδιά και εφήβους, στην αντιµετώπιση προκλήσεων που είναι ο νέος άξονας µελετών της λεπτοµέρειας η οποία κάνει τη διαφορά σε θέµατα αποτελεσµατικότητας στη διασφάλισης υγείας και ευεξίας.

Ένα παράδειγµα από κάποιον τοµέα;

Η ασθένεια του «Με». Αυτόν τον όρο τον έχω υιοθετήσει εδώ και 20 χρόνια που δουλεύω µε το NLP. Πρόκειται για ένα θέµα που συναντάµε συχνά σε θέµατα προσωπικής διαχείρισης. Πολλοί δηλαδή έρχονται και λένε «Με έβρισε», «Με πρόσβαλε», «Με εκνεύρισε». Το ερώτηµα είναι: Εσύ πώς στέκεσαι και το αντιµετωπίζεις;  Ένας τρόπος είναι να επιµένεις να χρησιµοποιείς το «Με». Είναι ένα µοτίβο που δείχνει να µην είναι λειτουργικό, διότι δηµιουργεί αρνητική συναισθηµατική φόρτιση. Ένας άλλος τρόπος είναι να δείξεις ότι είσαι παρών. Αν νιώθεις ότι κάποιος κάνει σχόλια που σε προσβάλλουν, µπορείς να βάλεις ένα χαµόγελο στα χείλη και µε πολλή ευγένεια να ζητήσεις από τον επικριτή σου: «Έχετε την καλοσύνη να µου πείτε τι είναι αυτό που παρατηρείτε ακριβώς ότι κάνω ή λέω, που ίσως να µην το καταλαβαίνω, ώστε να το διορθώσω;». Η ευγένεια είναι µεγάλο όπλο. Αν ο άλλος έχει να σου πει κάτι, άκουσέ τον. Αν δεν έχει, υπάρχει µια περίπτωση να είναι δική του ψυχο-συναισθηµατική φόρτιση και έχει βρει ένα θύµα για να ξεσπάσει. Εκεί δεν πρέπει να στενοχωριέσαι, γιατί είναι δικό του θέµα και όχι δικό σου. Ξέρεις κάτι; Πολλές φορές εκπαιδεύουµε εµείς οι ίδιοι τους ανθρώπους για το πώς θα µας συµπεριφερθούν.

Αλλάζουν τελικά οι άνθρωποι αλλάζοντας τις λέξεις;

∆εν αλλάζουν οι λέξεις. Αλλάζει το πώς σκέφτεσαι και µε τι συνδέονται µέσα σου. Ναι, οι λέξεις έχουν σηµασία µέσα µας. Εξού και το δεύτερο συνθετικό του NLP, το «Linguistic», το οποίο έχει σχέση µε το τι νόηµα αποδόθηκε και αποτυπώθηκε µέσα µου σε σχέση µε µια λέξη. ∆εν είναι τυχαίο που ο λαός µας λέει: «Η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει». Με τη λέξη «όχι», οι περισσότεροι λένε «έφαγα πόρτα» ή τους κόβονται τα πόδια. Κάποιοι άλλοι νιώθουν ότι αποτυγχάνουν, το ερµηνεύουν σαν αναποδιά και πολλές φορές τα παρατάνε. Ο Robert Dilts, από τους πιο έγκριτους συνεχιστές και µελετητές στην κοινότητα του NLP, µελέτησε συµπεριφορές ανθρώπων οι οποίοι έκαναν επιχειρηµατικά άλµατα. Παρατήρησε ότι ο τρόπος που διαχειρίζονταν τη λέξη «αποτυχία» είχες διαφορές που επικεντρώνονταν στο «να εξετάσω όλους τους παράγοντες και να πάρω πληροφορία». Ο Jeff Bezos, για παράδειγµα, είχε τόσο ανοιχτές κεραίες που έβλεπε τα καινούργια στοιχεία στην εµπειρία της αποτυχίας, δεν έβλεπε εµπόδια. Ένας ερευνητής, αν δεν του βγει ένα πείραµα, δεν θα πει «απέτυχα», θα πει «κοίτα να δεις τι βγήκε» και «πώς µπορεί να µου είναι χρήσιµο και να το αξιοποιήσω». 

Βλέπω σεµινάρια για να µάθεις να είσαι ετοιµόλογος. Τι είναι;

Πρόκειται για τεχνικές που βοηθούν να δίνεις γρήγορα και µια άλλη οπτική σε ένα θέµα. Η τέχνη του ετοιµόλογου είναι κάτι που το έχουν πολλοί και δεν το καταλαβαίνουν. Το NLP µελέτησε και αποκωδικοποίησε βήµα-βήµα πώς σκέφτονται και είναι έτοιµοι µε µια εύστροφη ατάκα. Ο Ηρόδοτος περιγράφει στην Ιστορία: Είπαν στον Σπαρτιάτη ∆ιηνέκη, έναν από τους 300 που έπεσαν στις Θερµοπύλες, ότι οι βάρβαροι είναι τόσο πολλοί που όταν ρίχνουν τα βέλη κρύβουν τον ήλιο. Και εκείνος απάντησε: «Τόσο το καλύτερο, θα πολεµήσουµε µε σκιά». 

Μπορούµε να είµαστε ετοιµόλογοι και έξυπνοι όταν οι καταστάσεις που βιώνουµε είναι περίεργες και πρωτόγνωρες; 

Κατ’ αρχάς, πρέπει να καταλάβει κάποιος πως όταν βλέπει τις Ειδήσεις, ρουφάει ασυναίσθητα φόβο και τον βιώνει. Το µυαλό αρχίζει και πολλαπλασιάζει αυτό που βλέπεις, ακόµη κι αν δεν το ζεις εσύ ο ίδιος. Είµαστε σαφώς σε µια επικίνδυνη περίοδο. Σηµασία έχει να διατηρήσουµε την ψυχραιµία µας. Ο εγκέφαλός µας έχει την αµυγδαλή, στην οποία παράγεται το συναίσθηµα του φόβου για να µας προειδοποιήσει για έναν κίνδυνο. Οι κίνδυνοι µπορεί να είναι πραγµατικοί, αλλά και να γεννιούνται από σκέψεις που κάνουµε. Το µυαλό µας, όπως είπαµε, δεν ξεχωρίζει αν είναι πραγµατικό ή από σκέψεις. Ο φόβος είναι ένα συναίσθηµα απολύτως απαραίτητο για την επιβίωσή µας. Γι’ αυτό καλό είναι να αναγνωρίσουµε τι συµβαίνει στο µυαλό µας.

Τι θα πρότεινες σε κάποιον;

Να επικεντρωθώ στο τι πρέπει να κάνω εγώ. Να καταλάβω ότι το µυαλό µου, εκτός των άλλων λειτουργιών, δουλεύει και σαν ένας ιός που παράγει κακές σκέψεις. Αλλά είναι σκέψεις, δεν είναι πραγµατικότητα. Να δούµε τον φόβο σαν έναν µηχανισµό που µας προστατεύει και µας κρατάει σε εγρήγορση. ∆ύο δρόµοι υπάρχουν: ή θα παραλύσεις και θα αφεθείς ή θα τον αγκαλιάσεις και θα προσπαθήσεις να µάθεις τι έχει να σου πει αυτή η κατάσταση. Θα πάρεις τη δική σου ευθύνη, θα µείνεις σπίτι αν µπορείς, θα κινητοποιηθείς και θα µπεις στη λύση. Θα πρέπει να σκεφτείς το τώρα χωρίς να κάνεις σενάρια. Γιατί τα δεδοµένα αλλάζουν µέρα µε την ηµέρα. Όχι να σκεφτείς θετικά, να σκεφτείς υπεύθυνα. Να ενηµερωθείς σωστά και να δείξεις εµπιστοσύνη στην επιστηµονική κοινότητα που δουλεύει εντατικά και µε πολύ καλά αποτελέσµατα.