O Άρης Αλεξανδρής δε χρειάζεται συστάσεις. Όσοι δεν τον γνωρίζουν από τη viral persona του ως Curly Sue που έγραψε τον δικό της «τόμο» στην ιστορία του ελληνικού internet, τον γνωρίζουν μάλλον από τα κείμενά του στην Καθημερινή. Οι ελάχιστοι που δε διαβάζουν media και δεν είναιστο internet γιατί απλώς αγαπούν τα βιβλία, τον έμαθαν από το πρώτο του μυθιστόρημα «Πώς ο Ιγνάτιος Καρα- θοδωρής έχασε τα πάντα». Το βιβλίο ήταν μια συγγραφική επιτυχία που σύστησε στο εγχώριο κοινό μια πλευρά του Άρη που πολλοί δε γνώριζαν ότι υπάρχει. Πριν λίγες μέρες κέρδισε το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα 2023 επισφραγίζοντας το γεγονός ότι η συγγραφική του καριέρα ξεκίνησε θριαμβευτικά. Με αφορμή τη βράβευση του μιλήσαμε για το βιβλίο, τους συγγραφείς, και τη μόδα που τόσο αγαπά και ο ίδιος.

 Πώς ο Ιγνάτιος έφτασε από ένα macbook στα Πατήσια στο βραβείο;

Δεν ξέρω, κι εγώ αναρωτιέμαι. Η φωνή της αυτοπεποίθησης λέει «με την αξία του!» Το imposter syndrome λέει «κατά λάθος». Νομίζω όμως πως αυτό που ανταποκρίνεται περισσότερο στην πραγματικότητα είναι το εξής: έγραψα κάτι χωρίς ιδιαίτερη φιλοδοξία, έριξα αρκετή δουλειά, κι αυτή έτυχε να εκτιμηθεί.

Ο Ιγνάτιος είναι ένα προϊόν φαντασίας, αλλά η ιστορία έχει αναφορές στα ελληνικά media που γνωρίζεις καλά λόγω της επαγγελματικής σου ιδιότητας. Οι προσωπικές σου εμπειρίες έγραψαν την ιστορία του Ιγνάτιου;

Η ιστορία είναι κυρίως φανταστική, αλλά ναι, αντλεί στοιχεία από αληθινές εμπειρίες, δικές μου ή άλλων. Ήταν αρκετά βοηθητικό το ότι πάνω κάτω γνωρίζω τη βιομηχανία για την οποία μίλησα, αλλά τείνω να πιστέψω πως ήταν και απαραίτητο. Μου αρέσουν τα βιβλία στα οποία οι συγγραφείς ξέρουν για ποιο πράγμα γράφουν, είτε από πρώτο χέρι, είτε κατόπιν έρευνας· το αντίθετο συνήθως αφήνει μια εντύπωση ψευτιάς, που δε μ’ αρέσει αισθητικά και ηθικά.

Θέλω να μου πεις αν ως boy wonder του διαδικτύου αντιμετώπισες ποτέ αμφισβήτηση ή καχυποψία για το πρώτο σου συγγραφικό πόνημα.

Καλά, σιγά το boy wonder. Αντιμετώπισα καχυποψία και αμφισβήτηση για τον ίδιο λόγο και με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζουν όλοι οι συγγραφείς που γίνονται συγγραφείς χωρίς την έγκριση και την ευλογία του σιναφιού. Αν προσέξεις, όσοι εισβάλλουν στα εκδοτικά πράγματα με ένα άτομο «της φάσης» να τους επιβάλει και να τους προστατεύει, πετυχαίνουν πολύ πιο εύκολα κι ανώδυνα από εκείνους που δε διαθέτουν αυτήν την κάλυψη, ακόμη κι αν οι τελευταίοι είναι πολύ πιο ταλαντούχοι.

Ποια είναι η αντίδραση/κριτική που θυμάσαι περισσότερο από κάποιον που αγόρασε/διάβασε τον Ιγνάτιο;

Προσπαθώ να μη διαβάζω κριτικές, γιατί, είτε είναι καλές είτε κακές, με κάνουν να νιώθω άβολα. Τι σημασία έχουν οι απόψεις των άλλων; Δε θα αλλάξουν ούτε το βιβλίο ούτε τον τρόπο που σκέφτομαι ή γράφω. Θυμάμαι όμως ότι είχα πέσει (κατά λάθος!) πάνω σε μία κακή κριτική, που αναρωτιόταν «Γιατί θεώρησε ο εκδοτικός οίκος ότι έχουμε ανάγκη κάτι τέτοιο;» και, αφού πρώτα γέλασα πολύ, μετά απόρησα με την αφέλεια του σχολιαστή. Άνθρωποι σαν αυτόν πιστεύουν ότι τα βιβλία είναι αξεσουάρ· ότι φτιάχνονται για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των άλλων και όχι την ανάγκη εκείνων που τα γράφουν! Μιλάμε για τεράστια άγνοια και αυταπάτη.

Ό,τι έχεις κάνει μέχρι τώρα έχει επιτυχία. Είσαι έτοιμος για την περίπτωση που κάποιο μελλοντικό σου εγχείρημα δεν τύχει της ίδιας αναγνώρισης; Σε αγχώνει η αποδοκιμασία, ή καλύτερα ίσως η έλλειψη επιδοκιμασίας; Το να είσαι relevant είναι αγωνία σου;

Με αγχώνει η προοπτική της αποτυχίας με τους όρους που περιγράφεις, αλλά μετά σκέφτομαι πιο ψύχραιμα και καταλήγω στο ότι αποτυχία δεν είναι να μην αρέσεις στους άλλους, αλλά να μην αρέσεις στον εαυτό σου. Βέβαια, αυτό προϋποθέτει και αυστηρό κριτήριο· κάποιοι λατρεύουν τον εαυτό τους ό,τι κι αν κάνει.

Πρέπει να είσαι καλός αναγνώστης για να είσαι καλός συγγραφέας, Άρη;

Οπωσδήποτε. Το ταλέντο είτε υπάρχει είτε δεν υπάρχει, αλλά η ανάγνωση είναι αυτή που το καλλιεργεί το εμπλουτίζει, του δίνει γούστο και ποιότητα. Δεν έχω συναντήσει καλό συγγραφέα που δε διαβάζει.

Εσύ είσαι ένας αδηφάγος αναγνώστης. Ποιο πρόβλημα που εντοπίζεις σε πολλά ελληνικά βιβλία προσπάθησες να αποφύγεις στο δικό σου;

Την αυτοαναφορικότητα. Ακόμα και οι ταλαντούχοι Έλληνες συγγραφείς έχουν την τάση να μεταγγίζουν το πνεύμα τους στους χαρακτήρες των βιβλίων τους περισσότερο απ’ όσο είναι αναγκαίο. Στο τέλος νιώθεις ότι τα βιβλία είναι μια πρόφαση για να μιλήσουν για τη ζωή τους. Εγώ προσπάθησα να κάνω τον Ιγνάτιο πολύ διαφορετικό από μένα και, ενώ ήταν πολύ δύσκολο καθώς ο Ιγνάτιος μιλάει σε πρώτο πρόσωπο και η ταύτισή μου με αυτόν ήταν ένας διαρκής κίνδυνος, έμεινα ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα.

Γιατί η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει να κάνει ουσιαστικές εξαγωγές στο συγγραφικό της ταλέντο;

Η εύκολη απάντηση είναι ο γλωσσικός παράγοντας. Τα νέα ελληνικά δεν έχουν διεθνή ακτινοβολία, είναι μια γλώσσα με μικρό πληθυσμιακό έρεισμα. Στο μεταφραστικό κομμάτι δε, είμαστε εξαιρετικά αδύναμοι: αρκεί κανείς να δει πώς μεταφράζουμε από τα αγγλικά στα ελληνικά –το αποτέλεσμα είναι συχνά από πρόχειρο έως φρικαλέο. Δε νομίζω πως έχουμε τη δυνατότητα και την όρεξη να αποδώσουμε τα ελληνικά σε άλλες γλώσσες. με τρόπο αποτελεσματικό. Ακόμα κι αν θέλαμε να το κάνουμε, όμως, μας λείπουν η παράδοση, η πολιτική πρωτοβουλία, η τεχνογνωσία, και οι μηχανισμοί. Φταίει που είμαστε και μία χώρα κάπως απομονωμένη. Δε διαθέτουμε στενές ιστορικές συγγένειες και πολιτιστικές συμμαχίες, και η εικόνα μας στο εξωτερικό είναι εν πολλοίς πρωτόγονη· αυτό σημαίνει πως μάλλον δεν υπάρχει έντονο ενδιαφέρον εκεί έξω για ελληνικές ιστορίες.

Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία στο να γράψεις ένα βιβλίο τελικά;

Για μένα είναι ο χρόνος και η πειθαρχία. Υπάρχουν και πολλοί άλλοι ανασταλτικοί παράγοντες, όπως τα ισχνά κέρδη, η ανύπαρκτη βιομηχανία του βιβλίου, οι ελλιπείς πόροι για έρευνα κ.α., αλλά αν υποθέσουμε ότι οι εξωγενείς τεχνικές δυσκολίες είναι δεδομένες σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, θα πω ότι τα μεγαλύτερά μου εμπόδια είναι αυτά που μου βάζω εγώ.

Ποια είναι για σένα η πιο σημαντική αρετή που μπορεί να έχει ένα βιβλίο, Άρη, και ποια θεωρείς υπερεκτιμημένη. Μπορείς να μου απαντήσεις και από τη σκοπιά του αναγνώστη και του συγγραφέα. Και πώς οι δύο ιδιότητές σου επηρέασαν την άποψή σου.

Η πιο σημαντική αρετή είναι ο ισόρροπος συνδυασμός τεχνικής και περιεχομένου. Υπερεκτιμημένη θεωρώ την έμφαση στο ένα από τα δύο στοιχεία: το να αποφασίζουμε, δηλαδή, πως αρκεί να ξέρει κάποιος καλά ελληνικά για να γράψει ένα βιβλίο, ή απλώς να έχει μια καλή ιδέα. Περισσότερο από ένα βιβλίο με φανταστική γλώσσα και ανύπαρκτη κεντρική ιδέα, ή από ένα κακογραμμένο βιβλίο με μια έξοχη ιδέα, προτιμώ ένα βιβλίο που δε χτυπάει κόκκινο σε κανέναν από τους δύο τομείς, αλλά τους τιμά και τους δύο εξίσου.

Θέλω λίγο να μου πεις για την αγάπη σου με τη μόδα και το στιλ. Πώς ξε- κίνησε αυτή η σχέση και τι σημαίνει;

Δεν υπάρχει κάποιο σπουδαίο υπόβαθρο. Απλώς βρίσκω ομορφιά, παρηγοριά, ενδιαφέρον, και χρησιμότητα στα καλοφτιαγμένα πράγματα. Η μόδα είναι κεντρικός εκφραστής αυτού του είδους υλισμού.

INFO Το «Πώς ο Ιγνάτιος Καραθοδωρής έχασε τα πάντα» κυκλοφορεί από τις Eκδόσεις Μεταίχμιο.

ΑΠO ΤΟN ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΙΟΥΛΗ