Ο Παραολυμπιονίκης και Παγκόσμιος Πρωταθλητής της Κολύμβησης ένα χρόνο μετά την κατάκτηση της κορυφής του κόσμου μιλάει για τη διαδρομή προς τις επιτυχίες και τα μετάλλια, τον πρωταθλητισμό και τους ανθρώπους με αναπηρία. Μας θυμίζει τη σημασία των λέξεων ισότητα, προσπάθεια, αλληλεγγύη, σεβασμός και διαφορετικότητα και μοιράζεται μαζί μας τα όνειρά του για το μέλλον και τις στιγμές από το ατύχημα που πριν από δεκαπέντε χρόνια του άλλαξε τη ζωή, αλλά και του υπενθύμισε τα ουσιώδη.

12 Ιουνίου 2022, Μαδέιρα, Πορτογαλία. Ο Αντώνης Τσαπατάκης βρίσκεται στην κορυφή του κόσμου κατακτώντας Χρυσό στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Κολύμβησης. Ένα ακόμα μετάλλιο στη μεγάλη συλλογή του, όμως παράλληλα και ένα από τα πιο ξεχωριστά στην καριέρα του. Συνομιλώντας μαζί του, διαπιστώνει κανείς πως η προσπάθεια και το να μην ξεχνάς τα ουσιώδη της ζωής είναι ό,τι χρειάζεσαι για να φτάσεις στην κορυφή και να εκπληρώσεις τα όνειρά σου. Μα πάνω απ’ όλα είναι αναγκαίο να έχεις παλέψει με τους φόβους σου και να μην το βάζεις κάτω, ακόμα κι όταν όλα φαίνονται δύσκολα. Στα 18 του χρόνια ένα σοβαρό ατύχημα με μηχανή ανέτρεψε ό,τι ήξερε μέχρι τότε. Η στιγμή που του ανακοίνωσαν ότι δεν θα μπορέσει να περπατήσει ξανά ήταν χωρίς αμφιβολία δύσκολη, όμως η δίψα του για ζωή μεγαλύτερη. Η θέληση να βγει από το νοσοκομείο και η όρεξη να συνεχίσει να ζει όπως και πριν από το τροχαίο ήταν τεράστια. Έβαλε στην καθημερινότητά του ξανά την κολύμβηση για να μην εγκλωβίζεται στους τοίχους του σπιτιού του. Μια βουτιά στο νερό και όλα έμοιαζαν καλύτερα. Η συνέχεια γνωστή. Αρχίζει να κατακτά το ένα μετάλλιο μετά το άλλο. Μέσα από σοβαρές δυσκολίες ο Χάλκινος Παραολυμπιονίκης του Τόκιο αναπτύσσει μια αισιόδοξη στάση ζωής, που εμπνέει και γίνεται παράδειγμα προς μίμηση. Ταυτόχρονα, νιώθοντας την ανάγκη να επιστρέψει την αγάπη και τη στήριξη του κόσμου, αποφασίζει μέσα από πρωτοβουλίες να βοηθά όσους έχουν ανάγκη και να ασχοληθεί με τη συγγραφή παιδικών βιβλίων. Η συγκεκριμένη ενασχόληση προέκυψε από την επιθυμία του να στείλει δύο μηνύματα στα παιδιά. Το πρώτο είναι πως όλοι μπορούν να γίνουν αυτό που θέλουν και δεύτερο –και πιο σημαντικό– η ισότητα και o σεβασμός στη διαφορετικότητα.

Ένας χρόνος μετά το Χρυσό στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. Είχες φανταστεί τον εαυτό σου να αγγίζει την κορυφή του κόσμου;
Αυτός ήταν ο πρωταρχικός μου σκοπός όταν ξεκίνησα την κολύμβηση ως ΑμεΑ, γιατί έκανα και πριν από το ατύχημα κολύμβηση και υδατοσφαίριση. Εδώ και περίπου δεκαπέντε χρόνια αγωνίζομαι υπό συνθήκες Παραολυμπιάδας, Para Swimming, όπως το λέμε. Όμως, ίσως αυτό αποτελούσε πολλά χρόνια και την τροχοπέδη που δεν με άφηνε να ανέβω στην κορυφή. Όταν λοιπόν απομυθοποίησα τα ρεκόρ, την πρωτιά, και αντιλήφθηκα πως αυτό που προσπαθώ να πετύχω τόσον καιρό το έχω πετύχει ήδη αυτά τα δεκαπέντε χρόνια, ήρθε και το Χρυσό μετάλλιο. Αυτό ήταν που με έκανε νικητή. Το ότι
κατάλαβα πως τελικά είμαι νικητής εφόσον προσπαθώ όλα αυτά τα χρόνια. Είχα ήδη ένα μετάλλιο κρεμασμένο στο λαιμό μου, που το έβλεπαν όλοι όσοι μπορούσαν να αντιληφθούν την ουσία της ζωής: Να κάνεις τους άλλους καλύτερους μέσα από το παράδειγμά σου. Αυτό που προάγει ο αθλητισμός δεν είναι ο διαχωρισμός του πρώτου από τον τελευταίο, αλλά το να ενώνει.

Οι μεγάλες αθλητικές επιτυχίες σου ήρθαν μετά το ατύχημα. Πώς το ερμηνεύεις αυτό;
Ακριβώς… Το ατύχημα μου έδωσε την ευκαιρία να αντιληφθώ και να εκτιμήσω αξίες που ναι μεν είχα διδαχθεί ή είχα γαλουχηθεί με αυτές, αλλά η καθημερινότητα μπορεί να με έκανε να ξεχνάω. Η ουσία εμπεριέχεται σε λέξεις όπως κοινωνία, αλληλεγγύη, στήριξη, αγάπη για τη ζωή. Έτσι, δυστυχώς, εξαιτίας του ατυχήματος βρέθηκα σε μια κατάσταση κρίσης, η οποία μου υπενθύμισε ξανά τα ουσιώδη.

Πόσο δύσκολο ήταν να βιώσεις στην ηλικία μόλις των 18 ετών ένα τόσο σοβαρό ατύχημα;
Είχα κοντά μου ανθρώπους που με αγαπούσαν πραγματικά και ήρθαν και περισσότεροι δίπλα μου, που επίσης με αγάπησαν χωρίς καν να με ξέρουν. Αυτό είχε τεράστια σημασία. Η στήριξη των γύρω σου, βέβαια, λειτουργεί εφόσον κι εσύ ο ίδιος έχεις δείξει τη δική σου όρεξη για ζωή, τη δική σου μανία για τη ζωή.

Θυμάσαι πώς το διαχειρίστηκες μέσα σου όταν αντιλήφθηκες ότι θα αλλάξει ραγδαία η ζωή σου;
Το θυμάμαι γιατί ακόμα και σήμερα ο τρόπος που ζω δεν έχει αλλάξει. Δεν αφήνω τις συνθήκες να με αλλάζουν, αντίθετα αλλάζω εγώ τις συνθήκες προς όφελός μου. Άρα συνέχισα να ζω, να ζω με τον ίδιο τρόπο, όπως ήμουν πριν. Με ζωντάνια μέσα μου, ονειροπόλος και ανταγωνιστικός.

Ποια ήταν η πιο έντονη σκέψη που γυρνούσε τότε στο νου σου;
Να βγω από το νοσοκομείο.

Και ο χειρότερος φόβος σου;
Να μείνω εκεί… Αλλά δεν θα το άφηνα αυτό να συμβεί. Από την πρώτη μέρα που άνοιξα τα μάτια μου, αυτό που σκεφτόμουν ήταν να συνεχίσω να ζω.

Εκεί σου είπαν πως δεν θα περπατήσεις;
Ναι, μετά το τροχαίο ατύχημα που είχα μου το ανακοίνωσαν. Σίγουρα αντιλήφθηκα πως δεν μπορούσα να κουνήσω τα πόδια μου, αλλά δεν ξέρεις μέχρι να έρθει η γιατρός να σου το πει. Φαντάζεσαι, σκέφτεσαι το καλό σενάριο, το κακό, αλλά δεν ξέρεις.

Πού τη βρήκες τη δύναμη εκείνη τη στιγμή;
Επιλογή είναι. Θες να κάτσεις να κλαις; Κάτσε και κλαίγε, αλλά δεν νομίζω ότι θα βοηθήσει κάπου αυτό. Οι σκέψεις που κάνεις είναι «ή θα συνεχίσω τη ζωή μου ή θα κάτσω να μεμψιμοιρώ». Θα βοηθούσε κάπου αυτό; Δεν το λέω αλαζονικά, αλλά ο καθένας μπορεί να γίνει η δύναμή του. Να ξέρεις ότι έπεσες με τα όπλα ανά χείρας. Και τα «όπλα» είναι οι ελπίδες σου, τα όνειρά σου, η αγάπη για τη ζωή και η αγάπη των γύρω σου. Αν είσαι έμφορτος με αυτά τα όπλα έχεις ήδη νικήσει. Αυτό που βλέπεις μπορείς κι εσύ και ο οποιοσδήποτε να το φτάσει ανά πάσα στιγμή αν του τύχει κάτι δύσκολο. Αφού το έκανα εγώ, μπορούν να το κάνουν όλοι. Νικητής είναι αυτός που προσπαθεί να γίνει καλύτερος, αυτός που προσπαθεί να συμπαρασύρει με το παράδειγμά του όλο τον κόσμο.

Υπήρξε η στιγμή που σε λύγισε;
Ήταν η στιγμή που κουράστηκα. Κάποιες μέρες κουράζομαι γενικά, αλλά όπως κουράζεται ο καθένας στην καθημερινότητά του. Στιγμές που μπορεί να μη σου βγαίνουν αμέσως τα όνειρά σου, τα σχέδιά σου. Όμως, μπορεί όταν ξαπλώσεις, ξεκουραστείς, σκεφτείς με τον εαυτό σου και αναλογιστείς τι συνέβη να πάρεις δύναμη και να ξαναπροσπαθήσεις την άλλη μέρα. Προσδοκάς τα μέγιστα με τα ελάχιστα ως μέσο.

Η ζωή στη Θεσσαλονίκη πώς προέκυψε μετά τα Χανιά;
Επειδή εδώ και δέκα χρόνια δεν υπήρχαν υποδομές για να προπονούμαι στα Χανιά. Μετά όμως από παρεμβάσεις δικές μου και άλλων Χανιωτών, επιτέλους το κολυμβητήριο θα αποκτήσει τις υποδομές που χρειάζεται και δεν θα αναγκάζονται οι αθλητές να φεύγουν γι’ αυτόν το λόγο από τα Χανιά, όπως έγινε στην περίπτωσή μου.

Στον αθλητισμό επέστρεψες σχεδόν αμέσως μετά από το ατύχημα. Ήταν κατά κάποιον τρόπο ψυχοθεραπεία για εσένα;
Την ψυχοθεραπεία την είχα κάνει από το πρώτο δευτερόλεπτο που άνοιξα τα μάτια μου μετά από το ατύχημα. Στην κολύμβηση επέστρεψα αρχικά για να μη μένω σπίτι και να μπορώ να περνάω δημιουργικά το χρόνο μου. Προσπάθησα σε πρώτη φάση να βελτιώσω την κατάστασή μου και τη ζωή μου, το ότι μετά άρχισαν να έρχονται μετάλλια και νίκες ήταν κάτι δευτερεύον.

Η μεγαλύτερη χαρά που σου έδωσε ο πρωταθλητισμός;
Αυτό που βιώνω με τον αθλητισμό είναι συνεχόμενο από την πρώτη μέρα που ξαναμπήκα στο νερό. Είναι η χαρά τού να μπορώ να κάνω, όχι απλώς να θέλω. Ο αθλητισμός με κάνει κάθε μέρα που βουτάω στο νερό να θυμάμαι ότι δεν αρκεί να θέλω, πρέπει να κάνω κιόλας.

Όταν αγωνίζεσαι υπάρχει στο νου σου κάτι από το οποίο παίρνεις δύναμη;
Το πού ήμουν πριν από κάποια χρόνια… Σε τι κατάσταση βρισκόμουν και σε τι κατάσταση βρίσκομαι σήμερα. Έτσι ξέρω πως αυτό που κάνω το κάνω καλά και πρέπει να συνεχίσω να το κάνω είτε βγω πρώτος είτε τελευταίος. Σημασία έχει που ξέρω πως το 2006 είχα ένα ατύχημα το οποίο με έκανε να μην περπατάω. Ήμουν τότε στο νοσοκομείο και δεν μπορούσα να γυρίσω στο
πλάι του κρεβατιού και τώρα είμαι πάνω σε ένα βατήρα προσπαθώντας να συναγωνιστώ άλλους εκατό αθλητές. Αυτό λέγεται βελτίωση.

Την αγάπη του κόσμου πώς την εισπράττεις; Νιώθεις ότι έχεις μια παραπάνω ευθύνη;
Ως ένα φόρο τιμής. Νιώθω πως πρέπει να επιστρέφω πίσω όλη αυτή την αγάπη και τη στήριξη διπλή. Ο καθένας μας έχει μια ευθύνη που του αναλογεί, την ευθύνη των πράξεών του, εφόσον ζει έχοντας κι άλλους ανθρώπους γύρω του. Δεν είμαστε μόνοι μας.

Έχουν υπάρξει σχόλια που σε έχουν στεναχωρήσει;
Σίγουρα υπάρχουν στιγμές που έχω σκεφτεί τι πάει στραβά σε αυτό τον κόσμο ή γιατί συμβαίνουν διάφορα κακά. Στεναχωριέμαι όταν βλέπω ανθρώπους που δεν πιστεύουν στις δυνάμεις τους, γιατί όλοι μπορούν να γίνουν τα θέλω τους, ή όταν βλέπω ανθρώπους ματαιόδοξους και υλιστές. Όμως, το θέμα είναι να βρίσκεις τη λύση του προβλήματος και να μην εστιάζεις σε αυτό. Να δίνεις την ελπίδα στους ανθρώπους ξανά, είτε αυτό είναι μια πρώτη θέση στο βάθρο, είτε να βοηθήσεις το διπλανό σου με ένα πιάτο φαγητό, είτε να μαζέψεις ένα σκουπίδι και να το βάλεις σε κάδο, είτε να σπρώξεις έναν άνθρωπο σε μια ράμπα που δεν μπορεί να ανέβει…

Γιατί στην Ελλάδα δεν μας είναι εύκολο να προφέρουμε τη λέξη ΑμεΑ;
Θεωρώ ότι έχει αλλάξει κάπως αυτό τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Πρέπει να πιστεύεις ότι μπορούν να αλλάζουν τα πράγματα. Η αλλαγή δεν είναι ουτοπία. Η αλλαγή μπορεί να συμβεί, είναι ευτοπία. Αλλιώς για ποιο λόγο να προσπαθούμε; Όμως, όλα χρειάζονται το χρόνο τους. Πέρασαν δεκαπέντε χρόνια για να γίνω εγώ πρωταθλητής. Το πρόβλημα βρίσκεται στην α-παιδεία. Κάποιος που δεν μπορεί να σκεφτεί και το διπλανό του είναι μη σκεπτόμενος.

Ποια είναι αυτά που μπορεί να δυσκολεύουν την καθημερινότητά σου;
Πολλά μπορεί να με δυσκολέψουν καθημερινά, όπως οι ράμπες που κλείνουν με τα αυτοκίνητα, τα πατίνια και τα μηχανάκια τους. Εγώ προσπαθώ από τη δική μου σκοπιά να βλέπω τις δυσκολίες ως κίνητρα για να γίνομαι καλύτερος και να εξελίσσω τις δυνατότητές μου. Μπορεί όμως να μην ισχύει το ίδιο για κάποιον άλλον ή για κάποιον μεγαλύτερο.

Πώς προέκυψε η ιδέα για τα παιδικά βιβλία;
Το 2014 ζήτησα τη βοήθεια της γυναίκας του προπονητή μου, της Έλενας Θωίδου, η οποία είναι επίσης προπονήτρια Κολύμβησης και έχει εμπειρία από μικρά παιδιά. Δεν το ονομάζουμε παραμύθι γιατί περιγράφει αληθινά γεγονότα, δεν είναι πράγματα που δεν συνέβησαν ποτέ. Επειδή κάνω εδώ και πολλά χρόνια ομιλίες σε σχολεία ενημερώνοντας επίσης για τους κανόνες οδικής ασφάλειας ώστε να μην είναι τα παιδιά θύματα τροχαίων όπως εγώ, ήθελα αυτά τα παιδιά γυρνώντας σπίτι τους, αφού έχει τελειώσει η συνομιλία μας, να έχουν κάτι να θυμούνται, κάτι στο οποίο ανά πάσα στιγμή να μπορούν να ανατρέχουν και να τους θυμίζει αυτά που είπαμε ή αυτά που συμπέραναν. Στο πρώτο βιβλίο, «Το όνειρο», ο ήρωάς μας, ο Τόνυ, μαθαίνει την αξία της αγάπης και στο δεύτερο, που κυκλοφόρησε τώρα, «Ο Τόνυ και ο κύριος Φόβος», ο Τόνυ μαθαίνει για το φόβο συζητώντας μαζί του. Στη συνέχεια θα έρθουν κι άλλες εκπλήξεις. Ήδη συζητάμε να ανέβει και παιδική
παράσταση. Επίσης, μας ζήτησε και μια μεγάλη τηλεοπτική πλατφόρμα να κάνουμε μια σειρά animation που θα βασίζεται στα βιβλία.

Ο Τόνυ, ο ήρωας των βιβλίων, είσαι εσύ;
Ο Τόνυ είναι ένα αμάλγαμα του Αντώνη και του πώς βλέπει τον Αντώνη η Έλενα και όλος ο υπόλοιπος κόσμος…

Πόσο εύκολο είναι να μιλάς σε παιδιά για τη διαφορετικότητα;
Πολύ εύκολο, γιατί τα παιδιά δεν έχουν τα φίλτρα του καθωσπρεπισμού και της ευπρέπειας που μπορεί εμάς τους μεγάλους να μας κάνουν να δείχνουμε ευγενικοί, αλλά μας αποτράβηξαν από το να βλέπουμε και να αντιμετωπίζουμε την αλήθεια. Τα παιδιά εκφράζουν αυτά που πραγματικά σκέφτονται.

Ως Αντώνη πώς αλλιώς σε φαντάζεσαι τα επόμενα χρόνια; Έχεις κάποιο όνειρο για το μέλλον;
Κάθε μέρα και ένα καινούργιο όνειρο. Κάθε μέρα ξυπνάω θέλοντας να πραγματοποιήσω τα όνειρα που έχω, μέχρι που έρχεται η στιγμή που δημιουργώ τα επόμενα. Θα ήθελα να κάνω τη δική μου οικογένεια και πέρα από το κομμάτι του αθλητισμού θα ήθελα να είμαι σε θέση να συμβάλω στο να έχουν και οι άλλοι δυνατότητες. Θα ήθελα να ιδρύσω ένα φορέα ή να βρω έναν τρόπο να μπορώ να καλύπτω τις ανθρώπινες ανάγκες. Να μπορώ να βοηθάω από τον καθένα μέχρι όλους μας.