Θα το ξεκινήσω πολύ ευγενικά: η Σμαράγδα Καρύδη έχει τεράστια guts. Χωρίς προηγούμενη εμπειρία στη σκηνοθεσία, ξεπετιέται ξαφνικά με το έργο Του Κουτρούλη ο Γάμος. Μια ξεκαρδιστική, ηθογραφική ιλαροτραγωδία του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή, γραμμένη το 1843 και παιγμένη εκατόν εβδομήντα τόσα χρόνια μετά στην καθαρεύουσα. Βασικά, πρόκειται για μια άκρως απολαυστική φάρσα που στηλιτεύει την ελληνική πολιτική και νοοτροπία, και η καθαρεύουσα της γλώσσας καθόλου δεν σε ενοχλεί, μάλλον συμβάλλει στην επιτυχία. Μια σάτιρα που με τη βοήθεια της μουσικής που έχει γράψει ο Μίνως Μάτσας μετατρέπεται σε βαλκανικό πανηγύρι, με επιρροές από τον Αριστοφάνη και τον Μολιέρο μέχρι τον Καραγκιόζη σε βιολογικό εργαστήριο.

Ο Μανόλης Κουτρούλης (Νίκος Κουρής), ράφτης από τη Σύρο, έρχεται με τον μαθητευόμενό του κουτοπόνηρο Στροβίλη στο καφενείο του Σπύρου στην Αθήνα (μην περιμένετε σκηνικό καφενείου, αλλά disco party), για να ζητήσει σε γάμο την κόρη του, Ανθούσα (Σμαράγδα). Η Ανθούσα, με συγκλονιστική γόβα-τσαρούχι και την κωμική συμπεριφορά άγνοιας-υπεροψίας που ταιριάζουν κουτί στον ρόλο, φαίνεται να είναι ερωτευμένη με τον αστυνομικό Ξανθούλη. Όμως -μέσα στο μεγαλόπιασμά της- αυτό δεν την αποτρέπει από το να ζητήσει από τον Κουτρούλη να γίνει υπουργός για να την παντρευτεί, ώστε να μην είναι και η ίδια μια ράφτρα. Σε μια εποχή όμοια με τη δική μας, που ο καθένας με ένα ρουσφέτι μπορεί να γίνει υπουργός και ο Τύπος μπορεί να δημιουργήσει θέμα από το μηδέν, ο Στροβίλης οργανώνει την πολιτική καμπάνια και ξαφνικά, από κουτσομπολιό στα μαγειρεία του βασιλιά, η είδηση της υπουργοποίησης του Κουτρούλη περνάει στις εφημερίδες και γίνεται γεγονός. Η Ανθούσα πετάει από χαρά, αλλά όταν αποκαλυφθεί η απάτη καθένας θα πάει στον πάγκο.

Πέρα από το σκηνοθετικό κομμάτι, είναι απίστευτη η ενέργεια που δίνει η Σμαράγδα στο έργο με την παρουσία της και μόνο. Σαν βλάχα που έχει πάει να παίξει στο Greece’s Next Top Model. O Νίκος Κουρής εκπλήσσει με την ευλυγισία του, τη μεταμόρφωση και τον ρυθμό του σε έναν ρόλο-ρεζίλι. Ο υπόλοιπος θίασος ευλογείται από έναν μοναδικό συγχρονισμό, ειδικά με τα χορικά από νέα παιδιά που φοράνε μπλούζες με στάμπες και φούστα τσολιά. Οι στίχοι της Σοφίας Καψούρη είναι παραδομένοι στο party, τα σκηνικά του Γιώργου Γαβαλά μοιάζουν με Studio 54, τα κοστούμια του Νίκου Χαρλαύτη ένας απίστευτος συνδυασμός βλαχομπαρόκ. Μην ξεχνάμε ότι ζούμε στα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα και όλοι διψάνε γι’ αυτήν την ξενόφερτη μοντερνιά.

Πίσω, όμως, από την κωμωδία υπάρχει σοβαρό τραύμα. Αυτό της Ανθούσας και του Κουτρούλη σαν χαρακτήρων. Ξιπασμένοι και χαμένοι σε έναν κόσμο αλλαγών και μιας νεοσύστατης Ελληνικής Δημοκρατίας, δεν διαφέρουν σε τίποτα από τον σημερινό Έλληνα της κρίσης, ενός ακόμα νεοσύστατου «κράτους». Το τέμπο που κρατιέται στη σκηνή οφείλεται ξεκάθαρα στην παλαβομάρα της Σμαράγδας, η οποία -αν και το έργο δεν είναι musical, που θα μπορούσε να είναι- κουβαλάει το musical μέσα της. Σκηνογραφικά έχει δημιουργηθεί ένας μαγικός κήπος καμπαρέ, μέσα στον οποίο νωρίτερα ή αργότερα όλοι θα αποκαλυφθούν. Ο χειρισμός του χορού με τα μουσικά όργανα -και όχι μόνο- κάνει θαύματα και σε επαναφέρει στο παρόν.

Είναι ένα έργο ιδιαίτερα τολμηρό για την εποχή του, που αναφέρεται στην εξάρτηση από τις μεγάλες δυνάμεις, τον πατροπαράδοτο διχασμό και τα πολιτικά ρουσφέτια, χρησιμοποιώντας τις συμβάσεις της ηθογραφίας με ανατρεπτικό τρόπο. Απολαυστικές πραγματικά οι σκηνές που ο Κουτρούλης ως δήθεν υπουργός παραπλανείται από τα θέλγητρα της Αγγλίας, της Ρωσίας και της Γαλλίας. Απολαυστική η περιγραφή από τον χορό της πολιτικής πραγματικότητας της εποχής στον πρόλογο. Υπάρχει συνολικά μια εκρηκτική ενέργεια στη σκηνή, που δεν μπορώ να ξέρω αν της Σμαράγδας της έτυχε ή της πέτυχε. Δεν βαριέσαι λεπτό, η γυναίκα είναι σούπερ τζετ, τελείωσε, και δεν είναι τσιγκούνα. Αυτήν της την ενέργεια τη μεταδίδει αυτούσια σε όλους τους συνεργάτες της, δίνοντας στο έργο μια καταπληκτική συνοχή. Ή συνενοχή. Γιατί λίγο πολύ οι περισσότεροι από μας είμαστε Κουτρούληδες και Ανθούσες μέσα στον ξιπασμό μας. Τα σκηνοθετικά ευρήματα της Σμαράγδας είναι λιτά αλλά ουσιαστικά, όπως η βροχή των τσαρουχιών από τον ουρανό. Το big point μαζί της δεν είναι ότι έχει ενθουσιασμό, αλλά ότι έχει και άποψη. Και έτσι σου δίνει ένα υπεραιωνόβιο έργο -που θα μπορούσε να είναι κάλλιστα παλιακό και σκονισμένο- φρέσκο σαν φρούτο μάγκο. Δεν ξέρω γιατί, αυτό το φρούτο μου ήρθε στο μυαλό. Το τι πέρασε από το μυαλό της Σμαράγδας τόσο επιτυχημένα, είναι μια άλλη ιστορία.

Νέο Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου, Προφήτη Δανιήλ 3-5 & Πλαταιών, Κεραμεικός, τηλ. 211-0132002-5