Σ ε αυτά τα 3-4 τετραγωνικά χιλιόμετρα χωράνε όλα: ξενοδοχεία, περίπτερα, μετρό και λεωφορεία, δημόσιες υπηρεσίες, παράνομες υπηρεσίες, θέατρα, τσοντοσινεμά, δικηγορικά γραφεία, φροντιστήρια, super market, μεγαλοαστοί, μικροαστοί, τοξικομανείς, πρόσφυγες, μετανάστες, πλούσιοι και φτωχοί. Η Ομόνοια είναι, όνομα και πράγμα, πρότυπο συμπερίληψης, ίσως η πιο δημοκρατική γειτονιά της Αθήνας.

Αν ένας τουρίστας κάνει ένα google search πριν κλείσει τις διακοπές του σε κάποιο από τα ξενοδοχεία της περιοχής, θα διαβάσει ότι η μοναδική αυτή συνοικία με την πλατεία των 178 χρόνων, το δημαρχείο και την αγορά της Βαρβακείου παραδίπλα, τα πολυκαταστήματα, τα στενάκια, αλλά και τους μεγάλους δρόμους, αποτελεί την πιο κεντρική περιοχή της πρωτεύουσας και βασικό κορμό της αθηναϊκής αστικής κουλτούρας. Εδώ, στα λόγια, όλα μοιάζουν ιλουστρασιόν, κοσμοπολίτικα, ιδανικά για όποιον ξέρει να απολαμβάνει το urban lifestyle. Όταν βέβαια ο τουρίστας φτάσει με τις βαλίτσες στο χέρι, η πραγματικότητα μπορεί και να τον απογοητεύσει. Οι τουριστικοί οδηγοί σίγουρα δεν παρουσιάζουν την αληθινή εικόνα της πιο ιστορικής πλατείας της Αθήνας. Ίσως γιατί αυτό που στ’ αλήθεια είναι η Ομόνοια, δεν περιγράφεται τόσο εύκολα με μια φράση. Και αυτή είναι η γοητεία της. Οι ιστορίες των δρόμων της, τα αστικά δράματα που κρύβουν τα πεζοδρομημένα στενάκια της, οι μύθοι και οι πραγματικότητες, οι έξι κεντρικές αρτηρίες της πόλης που ξεκινούν από εκεί, και τα ακλόνητα νεοκλασικά, συνθέτουν την πιο πολυπολιτισμική γειτονιά που συνεχώς αλλάζει, αλλά παραμένει σταθερά ίδια. Το ποια τελικά είναι η Ομόνοια δεν έχει απαντηθεί ακόμη, και η νέα εποχή των επενδύσεων που θα της αλλάξει για άλλη μια φορά πρόσωπο, κάνει ακόμη πιο σύνθετο τον γρίφο.

ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΩΝ

Η oμόνοια σαν έννοια μας παραπέμπει στην ενότητα, την ειρηνική συνύπαρξη στην ίδια πόλη. Με αυτό το σκεπτικό η άλλοτε πλατεία Ανακτόρων (1846) και μετέπειτα πλατεία  Όθωνα, ονομάστηκε πλατεία Ομόνοιας το 1862. Η αφορμή πάρθηκε από έναν όρκο «ομόνοιας» που έδω σαν αρχηγοί των πολιτικών παρατάξεων, έπειτα από αιματηρές αναταραχές. Στα μέσα του επόμενου αιώνα η πλατεία έζησε τις δόξες της, με κοσμοπολίτικα καταστήματα, το χαρακτηριστικό σιντριβάνι, τα ιστορικά ρεμπετάδικα στις στοές της, και τα πανοραμικά πλάνα στις ελληνικές ταινίες που μας μαρτυρούν μια άλλη, λαμπερή, εικόνα της περιοχής. Από τα μέσα των ‘90s και μετά η Ομόνοια έγινε πλατεία παραβατικότητας. Η φτωχοποίηση της περιοχής, η κατάληψη από τοξικομανείς, τα εκδιδόμενα αγόρια στο στενό της Κοτοπούλη, αλλά κυρίως η αδιαφορία της πολιτείας για μια περιοχή που έμοιαζε πια εντελώς παρατημένη, έκαναν την Ομόνοια viral για όλους τους λάθος λόγους. Ακολούθησε ένα γαϊτανάκι σουρεαλιστικών αναπλάσεων που τερατοποίησαν την εικόνα της πλατείας, μέχρι την μετά covid εκδοχή της.

Τα τελευταία τρία χρόνια η πλατεία Ομόνοιας έχει ανακτήσει κάπως τη χαμένη της αίγλη. Η χρόνια υποβάθμιση της γειτονιάς έριξε, όπως είναι λογικό, πολύ την αξία των ακινήτων, με αποτέλεσμα μεγάλοι επενδυτές από την Ελλάδα και το εξωτερικό να αποφασίσουν πιο εύκολα μια επένδυση σε αυτή την περιοχή του κέντρου, δημιουργώντας και έναν άτυπο «διαγωνισμό» για να το ποιος τελικά θα καταφέρει να αναστήσει την πολύπαθη πλατεία. Κάπως έτσι φτάσαμε στο 2024 να μιλάμε για επενδύσεις εκατομμυρίων στην περιοχή. Εννέα πολυτελή ξενοδοχεία αναμένεται να ανοίξουν στην ευρύτερη περιοχή σε βάθος δεκαετίας. Το κτήριο των εννέα ορόφων στη συμβολή των οδών Σταδίου και Μπενάκη που φιλοξενούσε για χρόνια δημόσιες υπηρεσίες είναι ένα από αυτά, καθώς θα μεταμορφωθεί τα επόμενα χρόνια σε ένα eco-friendly, σχετικά οικονομικό, ξενοδοχείο. Αναμενόμενο, εδώ και χρόνια, newcomer το ξενοδοχείο που πρόκειται να χτιστεί από το μηδέν στη συμβολή των οδών Πατησίων και Μάρνης, ακριβώς απέναντι από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Το οικόπεδο φιλοξενούσε για χρόνια το ιστορικό θέατρο «Αθήναιον» που άνοιξε το 1973 και, μέχρι το 2011 που έκλεισε οριστικά, φιλοξένησε εμβληματικές και μη παραστάσεις του ελληνικού θεάτρου. Το κτίσμα κατεδαφίστηκε ολικώς το 2019, ακριβώς τη στιγμή που μισθώθηκε για 50 χρόνια από τη γαλλική εταιρία Boissée Finances. Το οικόπεδο έχει συνολική επιφάνεια 2.000 τετραγωνικών μέτρων και ευνοϊκή θέση. Η περίοδος της πανδημίας καθυστέρησε πολύ την έναρξη της επένδυσης, αλλά φαίνεται ότι πλέον δόθηκε το πράσινο φως για ένα ακόμη ξενοδοχείο στην καρδιά της πόλης. Update στην περιοχή θα δώσει σίγουρα και η ιδιαίτερη ανάπλαση που προγραμματίζεται να γίνει στον εξωτερικό χώρο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Οι προγραμματισμένες αλλαγές θα ανανεώσουν σίγουρα ολόκληρο το τετράγωνο του Πολυτεχνείου και του πολύπαθου πεζόδρομου της Τοσίτσα, ενώ θα χαρίσουν δύο επιπλέον επιφάνειες στο μουσείο για να φιλοξενηθούν αρχαιολογικά ευρήματα που βρίσκονται για χρόνια σε αποθήκες. Βέβαια, το πιο ενδιαφέρον και εξαιρετικά φιλόδοξο πλάνο για την περιοχή, είναι η επιστροφή των μόνιμων κατοίκων στα διαμερίσματα που τη δεκαετία του ‘60 ήταν το πιο αριστοκρατικά και πολυτελή της πόλης. Πολλά επενδυτικά γραφεία έχουν αναλάβει την ανακαίνιση διαμερισμάτων είτε με σκοπό τη βραχυπρόθεσμη ενοικίαση σε τουριστικές πλατφόρμες, είτε τη μεταπώληση σε πολύ πιο υψηλή τιμή. Μάρτυρας του «σχεδίου» αυτού τα μεγάλα σούπερ μάρκετ που άνοιξαν τα τελευταία χρόνια ακριβώς δίπλα στην Ομόνοια. Η περιοχή παραδοσιακά δεν είχε ποτέ αντίστοιχα καταστήματα. Πλέον στο τέλος της Πατησίων, στην ένωση με την οδό Σταδίου, μέσα σε λίγα βήματα συναντάει κανείς τρία μεγάλα supermarket.

Φυσικά, στην αναβάθμιση της γειτονιάς συνέβαλαν και τα νέα talk of the town εστιατόρια και bar της πόλης (βλέπε Pharaoh, 1982 Art Space & Bar), που έφεραν millennials και Gen Z στην περιοχή. Για χρόνια εξάλλου κυκλοφορούσε ένας αστικός μύθος που προέτρεπε όποιον ήθελε να αγοράσει ένα φθηνό ακίνητο, να το τολμήσει στη συγκεκριμένη περιοχή γιατί σύντομα θα αναβαθμιζόταν σημαντικά. Φαίνεται λοιπόν ότι αυτό το «σύντομα» είναι πιο κοντά από κάθε άλλη φορά.

DOWNTOWN COOLNESS

Ο ραγδαίος ρυθμός με τον οποίο ξεφυτρώνουν ξενοδοχεία στο κέντρο της πόλης, είναι σχεδόν τρομακτικός. Εύλογα πολλοί ανησυχούν και άλλοι τόσοι αντιδρούν για τη μετατροπή του κέντρου σε ένα ατελείωτο ξενοδοχείο. Αυτό βέβαια δεν εμποδίζει τους επενδυτές (σε μεγάλο ποσοστό εβραϊκής καταγωγής) να συνεχίζουν την υλοποίηση των πλάνων τους για την Ομόνοια. Δύο ξενοδοχεία που αναμφισβήτητα άλλαξαν την εικόνα της πλατείας, είναι το Lighthouse και το Brown Acropol. «Επιλέξαμε να επενδύσουμε στην Ομόνοια γιατί είναι κοντά στο Σύνταγμα, στο Κολωνάκι, στο Μοναστηράκι, στο Γκάζι, στα πάντα. Μας αρέσει να επενδύουμε σε περιοχές που έχουν προοπτική και διακρίνουμε μια δυναμική και ας μην ξεχνάμε ότι κάποια χρόνια πίσω, η Ομόνοια ήταν το εμπορικό κέντρο της Αθήνας! Η προοπτική εξέλιξης αποδεικνύεται από τις περαιτέρω επενδύσεις που έχουν γίνει στην περιοχή, όπως το ΜΙΝΙΟΝ και τα πολιτιστικά δρώμενα, όπως τα πάρτι στην αγορά και οι καλλιτεχνικές εκθέσεις στην περιοχή», λέει στο DT η Δήμητρα Αρίδα, VP Sales and Marketing Brown Hotels Greece. Βέβαια, στην αρχή, υπήρχε μια διστακτικότητα από την πλευρά των συνεργατών τους γιατί «η περιοχή εθεωρείτο «non-grata». Παρόλα αυτά τολμήσαμε να τοποθετηθούμε στην πλατεία της Ομόνοιας πιστεύοντας πως είναι το ιδανικό νέο σημείο για κάθε επισκέπτη που βρίσκεται στην πρωτεύουσα και είδαμε τη δυναμική ανοίγοντας μοδάτα καταλύματα με παροχή υπηρεσιών που σε μυούν στην αυθεντική κουλτούρα και την ενεργητικότητα της πόλης». Οι ταξιδιωτικοί πράκτορες του εξωτερικού προτείνουν σταθερά την Ομόνοια για τη βάση ταξιδιωτών από όλο τον κόσμο, παρόλο που πριν μερικά χρόνια η πλατεία ήταν για πολλούς μια από τις πιο επικίνδυνες της πόλης. Πλέον η Ομόνοια έχει εναλλακτικό nightlife, είτε λόγω του εγκαταλελειμμένου «Μπάγκειον» στη γωνία της Αθηνάς με την πλατεία που φιλοξενεί συχνά-πυκνά parties και πολιτιστικές δράσεις, είτε λόγω του Brown Acropol. «Το να διοργανώνεις parties κάθε Σαββατοκύριακο, high end dinners, και δημιουργικά events σε συνεργασία με local brands, καλλιτεχνικές συνεργασίες όπως με την Art Athina & το Fashion Room Service, ελκύει όλο και περισσότερο κόσμο και ένα νέο κοινό προς την πλατεία Ομονοίας. Όλα αυτά λειτουργούν ως μια δυνατή βάση για τις νέες αλλαγές που θα έρθουν εάν υπάρξει συνεχής συλλογική δράση και προσπάθεια ανοίγοντας έδαφος για νέες επενδύσεις που έχουν στόχο τη βελτίωση της περιοχής. Όλοι αυτοί οι επισκέπτες αναζητούν τοπικές εμπειρίες τις οποίες μπορούν να βρουν με το που βγουν από το ξενοδοχείο στο οποίο διαμένουν, στην Ομόνοια!» Και πράγματι, φαίνεται ότι πλέον το να βγαίνεις για ποτό στην Ομόνοια είναι πολύ κουλ.

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜΙΝΙΟΝ

Πριν 90 χρόνια, το 1934, ένας νεαρός άντρας από το Άργος που έκανε δουλειές του ποδαριού τελείωνε τη στρατιωτική του θητεία. Ξεκινώντας μια νέα ζωή στην Αθήνα, αρχίζει να εργάζεται ως πλανόδιος πωλητής και λίγο αργότερα σε ένα περίπτερο με την επωνυμία ΜΙΝΙΟΝ. Ο Γιάννης Γεωργάκας έγινε,τελικά, από το πουθενά, ο επιχειρηματίας που άλλαξε την όψη της αθηναϊκής αγοράς και στιγμάτισε μια ολόκληρη εποχή με το πρώτο πολυκατάστημα που άνοιξε ποτέ στην Αθήνα. Το θρυλικό ΜΙΝΙΟΝ από περίπτερο έγινε ένα δεκαώροφο κτίριο, και, αργότερα, το 1975, επεκτάθηκε σε ένα μπλοκ πέντε κτηρίων δέκα ορόφων, με συνολικό τζίρο ενός δισεκατομμυρίου δραχμών. Μέχρι τα ξημερώματα της 19ης Δεκεμβρίου του 1980, λίγο πριν τις γιορτές των Χριστουγέννων, που το ΜΙΝΙΟΝ ήταν παραδοσιακά το απόλυτο σποτ για τις γιορτινές αγορές, που ξέσπασε πυρκαγιά με αποτέλεσμα την ολική καταστροφή του. Το 1983 άνοιξε ξανά τις πόρτες του για 15 ακόμη χρόνια μέχρι το 1998 που έκλεισε οριστικά. Το κτήριο-φάντασμα έμεινε για περισσότερα από 25 χρόνια εγκαταλελειμμένο, ένα ακόμη «νεκρό» κτίσμα στο κέντρο της πόλης. Η επαναλειτουργία του τους προσεχείς μήνες έκοψε σίγουρα το νήμα μιας νέας εποχής για την Ομόνοια. «Η αξιοποίηση του ιστορικού πολυκαταστήματος ΜΙΝΙΟΝ αποτελεί για εμάς ένα βήμα προς την αναβίωση και την αναγέννηση του κέντρου της Αθήνας.

Με σεβασμό στην ιστορία του, αναπτύσσουμε ένα πρότυπο βιοκλιματικό κτήριο, πιστοποιημένο κατά LEED Gold που θα ανταποκρίνεται σε βιώσιμους περιβαλλοντικούς στόχους. Όραμά μας είναι να αναγεννήσουμε ένα ιστορικό τοπόσημο, βαθιά χαραγμένο στις μνήμες των Αθηναίων. Η ανάπλασή του έχει ως στόχο, όχι μόνο την αναβίωση του κτηρίου, αλλά και την αναζωογόνηση της περιοχής. Στοχεύουμε στη δημιουργία ενός πολυδιάστατου χώρου που θα συνδυάζει διάφορες χρήσεις και θα συμβάλλει στην αναβάθμιση της τοπικής αγοράς αλλά και στην ενίσχυση της τοπικής κοινότητας. Η συνολική ακαθάριστη αξία ανάπτυξης (GDV) του έργου κατά την ολοκλήρωσή του, εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε περίπου 69 εκατομμύρια ευρώ», λέει στο DT η εταιρεία Dimand που ανέλαβε το έργο. Μάλιστα, αυτό που φαίνεται ότι εντυπωσιάζει περισσότερο στα προσχέδια του νέου ΜΙΝΙΟΝ, είναι οι κατοικίες που θα φιλοξενεί στους πάνω ορόφους. «Όραμά μας είναι να επανασυστήσουμε την πλατεία Ομονοίας στους Αθηναίους. Βασική προϋπόθεση για να ξαναζωντανέψει το κέντρο της Αθήνας είναι να γίνει πιο ασφαλές, προσιτό, και ποικιλόμορφο. Για τον λόγο αυτό, αποφασίσαμε εξαρχής να δημιουργήσουμε ένα κτήριο που θα έχει μεικτές χρήσεις, συμπεριλαμβανομένων και των κατοικιών, ώστε να εξασφαλίσουμε 24ωρη λειτουργία της περιοχής, δημιουργώντας χώρους που θα προσελκύουν διαφορετικά κοινά όλες τις ώρες της ημέρας καθώς και να επαναφέρουμε τον μόνιμο κάτοικο στο κέντρο της πόλης». Φιλόδοξο το σχέδιο! Το ΜΙΝΙΟΝ έχει συνολική έκταση 18.500 τετραγωνικά μέτρα και αποτελείται από τα κτήρια Α, έκτασης 4.500 τ.μ., και ΒΓΔΕ, έκτασης 14.000 τ.μ., που αποτελείται από δύο υπόγεια και επτά ορόφους. Η συγκεκριμένη πτέρυγα θα μισθωθεί σε «μόνιμο» ενοικιαστή, δηλαδή σε ένα γνωστό εμπορικό κατάστημα που θα χρησιμοποιήσει το πρώτο υπόγειο, το ισόγειο, και τους δύο πρώτους ορόφους. Τα υπόλοιπα επίπεδα θα φιλοξενούν γραφεία. Τα σπίτια του ΜΙΝΙΟΝ από την άλλη θα βρίσκονται σε ξεχωριστό κτίριο το οποίο «βλέπει» στην πίσω πλευρά του πεζοδρόμου. Εκεί, σύμφωνα με την εταιρία, «θα δημιουργηθούν περίπου 40 διαμερίσματα επιφάνειας 50-125 τ.μ. Η ανακατασκευή του ΜΙΝΙΟΝ βασίζεται σε σύγχρονες αρχιτεκτονικές τάσεις, ενσωματώνοντας δυναμικές όψεις και χρώματα. Εξωτερικά, επιλέξαμε σύγχρονα υλικά, δημιουργώντας ανοίγματα θέας και φωτισμού. Ο στόχος ήταν η δημιουργία ενός χώρου με σύγχρονο χαρακτήρα και προσαρμοστικότητα στις ανάγκες του μελλοντικού λειτουργικού περιβάλλοντος». Η λειτουργία του εμπορικού κτιρίου αναμένεται να ξεκινήσει λίγο πριν το τέλος του 2024, ενώ το κτίριο των κατοικιών θα χρειαστεί έναν χρόνο ακόμη για την ανακατασκευή του, με πρόθεση να παραδοθεί το β’ εξάμηνο του 2025.

Τέλος, ο Δήμος Αθηναίων και η νέα διοίκηση της πόλης δεν έχουν κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο ανάπλασης για την περιοχή. Ωστόσο, οι ασταμάτητες επενδύσεις προδίδουν ένα μέλλον που θα ανταποκρίνεται στο λαμπερό παρελθόν της πιο ιστορικής πλατείας της πόλης.