Ιστορικά, λέγεται πως η αρχή κάθε καινούργιας χιλιετίας είναι µια εποχή ανακαλύψεων και κοινωνικών µετασχηµατισµών. Ο άνθρωπος γράφει την Ιστορία, όµως, η κρίση ή οι κρίσεις είναι αυτές που, τελικά, τη διαµορφώνουν. Η πανδηµία είναι µια παγκόσµια κρίση – µια κρίση, που, όπως όλες οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, λειτουργεί ως καταλύτης και ξαναγράφει το σενάριο της ζωής µας από την αρχή. Οι αναλυτές προβλέπουν πως ο κόσµος µετά τον κορονοϊό θα είναι διαφορετικός. Η ασθένεια θα αλλάξει τον τρόπο που ζούµε, που δουλεύουµε, που καταναλώνουµε, που σχετιζόµαστε ή διασκεδάζουµε.

Τι αλλάζει στις αγορές

Οι αγορές, ή µάλλον ο τρόπος αγορών, είναι το πρώτο που θα ανατραπεί, µε την εκτίναξη του e-commerce. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες το 20% των λιανικών πωλήσεων έχει περάσει ήδη στο ∆ιαδίκτυο – και το ποσοστό αυτό αυξάνεται κατά µία ποσοστιαία µονάδα, ετησίως. Εκτιµήσεις υποστηρίζουν ότι, στη µετά τον κορονοϊό εποχή, το ποσοστό αυτό θα φτάσει το 35%. Πρακτικά αυτό σηµαίνει πως στο µέλλον τα e-shops θα πολλαπλασιαστούν. Πως -ίσως- κάποια από τα καταστήµατα που έκλεισαν εξαιτίας της πανδηµίας δεν θα ξανανοίξουν, κάτι που µακροπρόθεσµα αναµένεται να αλλάξει και την εικόνα των πόλεων. Φυσικά καταστήµατα θα εξακολουθήσουν, βεβαίως, να υπάρχουν, κυρίως όµως για λόγους καθαρά χρηστικούς, όπως η εµπειρία και η πληροφόρηση των πελατών.

Τι αλλάζει στην εργασία

Η τηλεργασία, που επιβλήθηκε ως αναγκαστικό µέτρο προστασίας των εργαζοµένων από τον ιό, θα παραµείνει και µετά το τέλος της πανδηµίας, ως «το µεγαλύτερο πείραµα εργασίας από το σπίτι στην ανθρώπινη ιστορία». Αυτό σηµαίνει πως στο εξής αρκετές δραστηριότητες, επαγγελµατικά ταξίδια, συναντήσεις συνεργατών που βρίσκονται µακριά, σε διαφορετικές πόλεις ή χώρες, θα αντικατασταθούν από το video chat. «Το σηµαντικότερο», λένε οι ειδικοί, «είναι ότι πλατφόρµες όπως το Zoom διένυσαν εν µια νυκτί την απόσταση από το “εταιρικό εργαλείο επικοινωνίας” σε “καταναλωτικό αγαθό” – πλέον, άνθρωποι κάθε ηλικίας µπορούν να το χρησιµοποιήσουν. Και αυτό αλλάζει ριζικά το παιχνίδι».

Μελέτες που εκπονούνται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού δείχνουν πως στο -σχετικά άµεσο- µέλλον το 43% των εργαζοµένων θα εργάζονται εξ αποστάσεως, µε κάποια συχνότητα. Η έρευνα δείχνει πως η εργασία από απόσταση ή το ευέλικτο ωράριο που θα δίνει στον εργαζόµενο τη δυνατότητα να βρίσκεται στο γραφείο τις τρεις ηµέρες της εβδοµάδας (ώστε να συµµετέχει σε συναντήσεις, επαγγελµατικά meetings, στον σχεδιασµό κάποιου project κ.λπ.) και τις επόµενες δύο ηµέρες να µένει σπίτι του και να δουλεύει εκεί, µπορεί να είναι ένα µοντέλο εξίσου παραγωγικό µε την πενθήµερη εργασία. Σύµφωνα µε την Global Workplace Analytics, αυτό το µοντέλο θα αφορά κυρίως τους εργαζόµενους πλήρους απασχόλησης, απόφοιτους πανεπιστηµίου µέχρι 60 ετών, σε εταιρείες που απασχολούν παραπάνω από 100 υπαλλήλους.

Αυτό βέβαια θα σηµάνει και την αλλαγή της κουλτούρας της εργασίας, αφού ο εργαζόµενος δεν θα κρίνεται πλέον από τη φυσική του παρουσία στο γραφείο, αλλά από την πρόοδο του έργου του και τη συνολική αποδοτικότητά του. Σε µια ακόµα πιο φουτουριστική εκδοχή του εργασιακού µέλλοντος αναφέρεται πως σε λίγα χρόνια θα είναι διαθέσιµο και το λογισµικό εικονικής πραγµατικότητας που θα επιτρέπει στους CEOs, τους επικεφαλής εταιρειών κ.λπ. ή µάλλον στα avatar τους (!) να βρίσκονται in situ στα γραφεία των εταιρειών τους και να συντονίζουν τους υπαλλήλους τους από απόσταση χιλιοµέτρων.

Η τηλεργασία θα επιβληθεί και στην πολιτική – είναι βέβαιο πως στο µέλλον θα δούµε περισσότερες ψηφιακές συναντήσεις, τηλεδιασκέψεις και υπουργικά συµβούλια από απόσταση.

Τι αλλάζει στην επικοινωνία

Η πανδηµία και ο εγκλεισµός στο σπίτι γέννησαν την ανάγκη για περισσότερη επικοινωνία, η οποία -πλέον- περνά µοιραία από το ∆ιαδίκτυο. Ως αποτέλεσµα, η ψηφιακή επανάσταση µπήκε σε έναν δρόµο ταχείας κυκλοφορίας. Ακόµα και εταιρείες ή οργανισµοί που αντιστέκονταν πεισµατικά στις αλλαγές, τώρα τις επιταχύνουν, καθώς βιάζονται να προσαρµοστούν στα νέα δεδοµένα.

«Κάθε µέρα γίνεται όλο και πιο φανερό πως οι άνθρωποι χρησιµοποιούν την τεχνολογία για να περάσουν ποιοτικό χρόνο µε τους αγαπηµένους τους και για να κάνουν τη δουλειά τους – και αυτό πλέον γίνεται η “νέα κανονικότητα”. Άνθρωποι που είχαν να ιδωθούν για χρόνια µιλούν πλέον κάθε µέρα και άλλοι γίνονται όλο και πιο δηµιουργικοί µε τις “εικονικές” τους ζωές, µιλάνε, επικοινωνούν, γυµνάζονται ή κάνουν virtual birthday parties στο ∆ιαδίκτυο», δήλωσε ο αντιπρόεδρος του Messenger του Facebook, Stan Chudnovsky. «Πιστεύω πως η συνολική αποδοχή που απολαµβάνει τώρα η τεχνολογία, καθώς µας βοηθάει να µείνουµε ενωµένοι, θα παραταθεί και στο µέλλον».

Τι αλλάζει στην εκπαίδευση

Η επιτυχηµένη εισαγωγή του θεσµού της «ψηφιακής τάξης» είναι ένα πρόκριµα πως η on-line µάθηση ήρθε για να µείνει.

«Παρόλο που οι δάσκαλοι και η φυσική τους παρουσία µέσα στην τάξη θα παραµείνουν στο κέντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, η ανάγκη για ευελιξία σε θέµατα περιεχοµένου, εξετάσεων και βαθµολόγησης θα συνεχίσει να υπάρχει. Πιστεύω πως στο µέλλον θα δούµε περισσότερα “µεικτά” µαθησιακά περιβάλλοντα, που θα συνδυάζουν τη µάθηση τόσο µέσα στη φυσική τάξη όσο και στο ∆ιαδίκτυο», ανέφερε ο Simon Allen, CEO µιας εταιρείας-κολοσσού, της McGraw-Hill, παρόχου εκπαιδευτικού υλικού. Oµοίως, οι περισσότεροι ειδικοί θεωρούν πως οι πλατφόρµες ψηφιακής µάθησης δεν θα υποκαταστήσουν τη φυσική τάξη, θα υπάρξει όµως έκρηξη τεχνολογιών που θα φέρουν τη νέα εµπειρία στη µάθηση.

Τι αλλάζει στις µεταφορές

Η κρίση του COVID-19 αναµένεται να φέρει σηµαντικές αλλαγές και στις µεταφορές. Στο µέλλον οι κυβερνήσεις θα κληθούν να επανασχεδιάσουν τις πόλεις, µε έµφαση στον άνθρωπο και στις ανάγκες του social distancing. Έτσι, π.χ. εφαρµογές rideshare, µηχανές, ηλεκτρικά πατίνια και ποδήλατα θα µπουν δυναµικά στη ζωή µας. Αλλαγές θα γίνουν και στον τρόπο που ταξιδεύουµε. Σε πρώτη φάση, ο κόσµος αναµένεται να στραφεί στον εσωτερικό τουρισµό και στη χρήση µέσων µεταφοράς µε λιγότερο κόσµο, όπως π.χ. τα τρένα.

Τι αλλάζει στην Υγεία

Η Υγεία, η περίθαλψη, η ιατρική έρευνα, είναι επίσης τοµείς που επηρεάστηκαν από την πρόσφατη πανδηµία. Με δεδοµένο πως οι τεχνολογίες Υγείας παίζουν -και θα συνεχίσουν και στο µέλλον να παίζουν- σηµαντικό ρόλο, οι µεγάλοι ιατρικοί οργανισµοί αναζητούν πλέον ψηφιακά εργαλεία, όπως η τηλεϊατρική, ώστε να αντιµετωπίσουν τον φόρτο εργασίας. Στο εξής, οι υπηρεσίας Υγείας θα κληθούν να δώσουν έξυπνες και γρήγορες απαντήσεις σε παλιά προβλήµατα, όπως π.χ. εφαρµογές που θα προµηθεύουν γρήγορα τον γιατρό µε το πλήρες ιατρικό ιστορικό του ασθενούς. «Τους επόµενους 12-18 µήνες περιµένουµε πως οι κβαντικοί υπολογιστές θα είναι σε θέση να δίνουν λύσεις σε προβλήµατα που οι απλοί υπολογιστές δεν µπορούν να “διαχειριστούν”», δήλωσε ο πρόεδρος της IonQ, Peter Chapman. «Έτσι, όταν η ανθρωπότητα αντιµετωπίσει την επόµενη πανδηµία, ελπίζουµε πως ένας κβαντικός υπολογιστής θα καταφέρει αµέσως να µοντελοποιήσει τον ιό και τη διάδρασή του µε το ανθρώπινο σώµα, ώστε να υπάρξει αµέσως και µια θεραπευτική συνταγή – κάτι που θα περιορίσει και τον ανθρώπινο πόνο, και τις οικονοµικές απώλειες».

Τι αλλάζει στις υπηρεσίες

Σε ό,τι αφορά την παροχή υπηρεσιών, ιδίως αυτών που σχετίζονται µε τα χόµπι, τον ελεύθερο χρόνο, την ψυχική υγεία ή την προσωπική αυτοβελτίωση, είναι βέβαιο πως τουλάχιστον ένα µέρος τους θα περάσει στο ∆ιαδίκτυο. Στο µέλλον, θα έχουµε περισσότερες ψηφιακές τάξεις γυµναστικής, συνεδρίες µε τον ψυχολόγο ή µε τη δασκάλα της yoga µέσω Skype και βιντεοκλήσεις µε τους λογιστές ή τους δικηγόρους µας. H βιοµηχανία της οµορφιάς επίσης θα αλλάξει, σύµφωνα µε τους αναλυτές. Τα κοµµωτήρια και τα beauty salons δεν θα κλείσουν, αλλά θα κυκλοφορήσουν περισσότερα και πιο οικονοµικά προϊόντα αισθητικής – καθώς η πανδηµία (και το YouTube) έµαθαν σε αρκετές γυναίκες πώς να περιποιούνται µόνες τους τον εαυτό τους, ξοδεύοντας λιγότερα χρήµατα.

Τέλος, το delivery -ήδη µια εδραιωµένη τακτική σε πολλές επιχειρήσεις- θα γενικευτεί µετά το τέλος της πανδηµίας και δεν θα αφορά µόνο το φαγητό ή τον καφέ, αλλά περισσότερα είδη εστίασης, γλυκά, ψιλικά, ακόµα και cocktails.

Τι αλλάζει στην ψυχαγωγία

Στην ψυχαγωγία, η εκτίναξη στις ψηφιακές πλατφόρµες streaming, που επιτρέπουν την πρόσβαση σε δεκάδες ταινίες και τηλεοπτικές σειρές, µοιραία θα αλλάξει το τοπίο της τηλεόρασης και του κινηµατογράφου.

Στη διάρκεια αυτής της παγκόσµιας κρίσης είδαµε, για παράδειγµα, για πρώτη φορά να σπάει µια µακρόχρονη παράδοση του Hollywood, αυτή της κινηµατογραφικής πρεµιέρας, αρχής γενοµένης από τη Universal Studioς, η οποία βλέποντας τα έσοδά της να καταποντίζονται αποφάσισε να διαθέσει ψηφιακά τις νέες της ταινίες, φιλµ που είτε προβάλλονταν εκείνη τη στιγµή είτε δεν είχαν κυκλοφορήσει ακόµα στις αίθουσες. Eάν αυτή η πρακτική υιοθετηθεί και στο µέλλον από τα studios, τότε ίσως να µιλάµε για το χειρότερο δυστοπικό σενάριο, αυτό που καµιά ταινία δεν προέβλεψε: την αρχή του τέλους της εµπειρίας του σινεµά.