Είναι μόλις 39 ετών, απόφοιτος του Χάρβαρντ και η πολιτική της επιρροή φαίνεται να βρίσκεται ήδη στο απόγειό της. Στην αρμοδιότητά της ανήκει, για παράδειγμα, ο νόμος για την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου, ο οποίος ψηφίστηκε δίχως ν’ ανοίξει μύτη. Οι συνομιλητές και οι συνεργάτες της Νίκης Κεραμέως λένε πως ασχολείται με όλα τα μικρά και μεγάλα θέματα του υπουργείου προσωπικά. Είναι άλλωστε τόσο εργασιομανής ώστε την εποχή που ήταν έγκυος στον πρώτο της γιο, σχεδόν πριν από τέσσερα χρόνια, πήγαινε στη Βουλή μέχρι την τελευταία στιγμή με την κοιλιά στο στόμα, και τα νερά της έσπασαν λίγο προτού μπει σε τηλεοπτικό studio!
Γεννημένη στη Θεσσαλονίκη, μετακόμισε στην Αθήνα και αργότερα έζησε και σπούδασε στο Παρίσι, στη Βοστόνη και τη Νέα Υόρκη. Από μικρή ηλικία επίσης ανέπτυξε κοινωνική δράση, βοηθώντας αφιλοκερδώς αστέγους στις ΗΠΑ, ενώ στην Ελλάδα ήταν εκ των δημιουργών του Δεσμού, που βοηθάει τους οικονομικά αδύναμους. Στην πολιτική υπήρξε επιλογή του Αντώνη Σαμαρά στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας, το 2015, αλλά κέρδισε γρήγορα την εμπιστοσύνη του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Πώς καταφέρνετε να συνδυάσετε τη φροντίδα της οικογένειάς σας με την πολιτική και τα υπουργικά σας καθήκοντα;
Προσπαθώ πολύ, αλλά δεν ξέρω αν τα καταφέρνω πάντοτε. Παρόμοιες προκλήσεις έχουμε όλες οι σκληρά εργαζόμενες γυναίκες που καλούμαστε να υπηρετήσουμε πολλαπλούς ρόλους -της εργαζόμενης, της συζύγου, της μητέρας-, με προγραμματισμό, πειθαρχία και οικονομία δυνάμεων. Δεν θα μπορούσα νομίζω να τα συνδυάσω όλα αν δεν είχα την αμέριστη στήριξη της οικογένειάς μου και ειδικά του συζύγου μου.
Πώς γνωριστήκατε με τον σύζυγό σας; Ποια είναι η δυναμική τής σχέσης σας;
Γνωριστήκαμε όταν εργαζόμασταν και οι δύο στην Αμερική, πριν από 12 χρόνια, μέσω κοινών φίλων. Είναι συνοδοιπόρος και μοιραζόμαστε εμπειρίες και κοινές διαδρομές, χαρές, λύπες, όλες τις σκέψεις και τις ανησυχίες. Δεν είναι άλλωστε πάντοτε εύκολο να αφήνεις τους προβληματισμούς στον χώρο της εργασίας, έξω από το σπίτι σου. Πέραν της αγάπης, βλέπουμε και οι δύο τη ζωή και τις προκλήσεις της με τα ίδια μάτια και αυτό είναι καταλυτικό.
Λένε ότι «Το μήλο κάτω από τη μηλιά θα πέσει». Επηρεαστήκατε πράγματι για τις νομικές σας σπουδές από τον πατέρα σας;
Κοιτώντας πίσω στον χρόνο, εκτιμώ πως ναι. Το οικογενειακό περιβάλλον επηρεάζει συχνά τις επιλογές των παιδιών και, εν προκειμένω, ο πατέρας μου, αλλά και η μητέρα μου μάς μετέδωσαν το πάθος και την αφοσίωσή τους στη νομική επιστήμη. Όταν άσκησα για πρώτη φορά το επάγγελμα στη Γαλλία, εδραιώθηκε μέσα μου η πεποίθηση ότι μου ταιριάζει.
Ποιες εμπειρίες αποκομίσατε από τις σπουδές και την επαγγελματική σας ενασχόληση στις ΗΠΑ και ποιες είναι οι διαφορές με την Ελλάδα;
Στη Βοστόνη και τη Νέα Υόρκη, όπου σπούδασα και εργάστηκα για περίπου τέσσερα χρόνια, αποκόμισα εμπειρίες ζωής που με συνοδεύουν ακόμα. Επαγγελματισμός, αξιοκρατία, ανταγωνισμός, ανοικτοί θεσμοί, ευνοϊκό επενδυτικό και επιχειρηματικό περιβάλλον, στήριξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Αλλά παράλληλα και ατομικισμός, χαλαροί κοινωνικοί δεσμοί. Οι διαφορές μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας φαίνονται συχνά χαώδεις. Άλλα μεγέθη, άλλη κοινωνική και οικονομική δομή, άλλη νοοτροπία. Παρ’ όλα αυτά, θα έλεγα ότι υπάρχουν σημαντικά στοιχεία που μπορούν να μας ενώσουν, αλλά και πρακτικές που μπορούν να αποτελέσουν έμπνευση για εμάς. Είναι σημαντικό να μπορούμε να ενσωματώνουμε καλές πρακτικές από άλλες χώρες.
Αναπτύξατε έντονη κοινωνική δράση και βραβευτήκατε στις ΗΠΑ για τη βοήθειά σας προς τους αστέγους, ενώ εδώ, στην Ελλάδα, δημιουργήσατε τον Δεσμό. Πώς ακριβώς αντιλαμβάνεστε την προσφορά σας στον συνάνθρωπο;
Πιστεύω ότι η προσφορά στον συνάνθρωπο, καίτοι εθελοντική, είναι ιδανικό να παρέχεται με επαγγελματισμό, συνέπεια και συνέχεια, ώστε να φέρνει πολλαπλά οφέλη και να πιάνει τόπο, να έχει δηλαδή πραγματικό αντίκρισμα στις ζωές των ανθρώπων.
Θέλατε ποτέ να γίνετε μια επιτυχημένη δικηγόρος ή η ενασχόλησή σας με την πολιτική ήταν πράγματι συνειδητή επιλογή σας; Οι φιλοδοξίες σας πού σταματούν;
Πολλές φορές τα σχέδια που μπορεί να έχουμε, όσο κι αν μας γεμίζουν και τα αγαπάμε, αλλάζουν. Ήταν συνειδητή επιλογή να ασχοληθώ με την πολιτική και πλέον αποκλειστικά λόγω υπουργικών καθηκόντων. Γιατί πιστεύω στη δύναμη της συμμετοχής, στην αξία της προσφοράς, αλλά και στις μεγάλες δυνατότητες που έχει η χώρα μας. Ωστόσο, η πολιτική δεν είναι αυτοσκοπός. Θα ήθελα να παραμείνω για όσο διάστημα μπορώ να προσφέρω.
Ως πολιτικός, έχετε αντιμετωπίσει ρατσισμό από άντρες συναδέλφους σας;
Δεν έχω νιώσει ποτέ ρατσισμό λόγω φύλου στην πολιτική. Άλλωστε, και εμείς, και οι άντρες συνάδελφοί μας πρέπει να αποδεικνύουμε εξίσου ότι εκπροσωπούμε επάξια τους πολίτες, με ευσυνειδησία και επαγγελματισμό. Ωστόσο, οι γυναίκες πολιτικοί πρέπει να αποδείξουμε επιπλέον ότι ορισμένες στρεβλές παγιωμένες αντιλήψεις και στερεότυπα δεν ισχύουν, αλλά ότι έχουμε τη γνώση και την ικανότητα να αναλάβουμε σημαντικές θέσεις ευθύνης.
Ναι, αλλά θα θέλατε να δείτε περισσότερες γυναίκες στην πολιτική και, γιατί όχι, και στην κυβέρνηση;
Ασφαλώς. Οι γυναίκες υπο-εκπροσωπούνται. Και εκείνες χρειάζεται συχνά να υπερβούν τις αντικειμενικές δυσκολίες των πολλαπλών τους ρόλων και των υφιστάμενων στερεοτύπων, αλλά και οι πολίτες χρειάζεται να τις εμπιστευτούν περισσότερο τιμώντας τες με την ψήφο τους.
Ποια είναι τα βασικότερα προβλήματα σήμερα στην εκπαίδευση και τι είναι αυτό που πρέπει να αλλάξει αμέσως;
Πολλά και ποικίλα, σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Αποκαθιστούμε ήδη τις έννοιες της επιβράβευσης της προσπάθειας, της αυτοβελτίωσης και της αριστείας. Ενισχύουμε ήδη την προσχολική εκπαίδευση στα νηπιαγωγεία και προετοιμάζουμε τη μεγαλύτερη ελευθερία στις σχολικές μονάδες και τη στροφή στην καλλιέργεια ήπιων δεξιοτήτων, όπως η ομαδική δουλειά, η συνεργατικότητα και η κριτική σκέψη, και ψηφιακών δεξιοτήτων, όπως η ψηφιακή επικοινωνία και η ενσυναίσθηση, εν αντιθέσει με την επικρατούσα έως σήμερα στείρα αποστήθιση. Οφείλουμε να επενδύσουμε περισσότερο στους εκπαιδευτικούς μας και να θεσπίσουμε την αξιολόγησή τους με διπλό στόχο: την επιβράβευση των αρίστων και τη βελτίωση όσων δεν αποδίδουν επαρκώς μέσω της επιμόρφωσης. Εργαζόμαστε ήδη για την ενίσχυση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, για πανεπιστήμια πιο ελεύθερα και πιο αυτόνομα, πιο ανταγωνιστικά και πιο εξωστρεφή.
Υπάρχουν όμως κάποιοι που σας κατηγορούν για συντηρητική προσέγγιση στα εκπαιδευτικά θέματα. Τι απαντάτε;
Όλοι κρινόμαστε από το έργο μας. Θα αντέτεινα ότι οι θέσεις μας, αλλά και οι πράξεις μας στην Παιδεία, είναι προοδευτικές και ανατρεπτικές, γιατί περιλαμβάνουν βαθιές τομές και μεταρρυθμίσεις που απαντούν στα πραγματικά προβλήματα της εκπαίδευσης, χωρίς ταμπού, ιδεοληψίες και παρωχημένες αντιλήψεις, τις οποίες άλλωστε έχει πλέον υπερβεί η κοινωνία. Συντήρηση είναι ο διαρκής συμβιβασμός με τα κακώς κείμενα και τις παθογένειες του κατεστημένου, που δυστυχώς συνεχίζουν να υπερασπίζονται οι κατήγοροί μας.
Εσείς κρατήσατε ποτέ τη σημαία στο σχολείο σας ως άριστη μαθήτρια; Τι είναι πιο σημαντικό, η αριστεία ή οι ίσες ευκαιρίες;
Ναι, είχα την τιμή να είμαι σημαιοφόρος στο σχολείο. Αριστεία για μένα είναι η άοκνη προσπάθεια να βελτιωνόμαστε διαρκώς, να ξεπερνάμε τον εαυτό μας. Και αυτό το μήνυμα σηματοδοτεί η επαναφορά της διάταξης για την επιλογή των σημαιοφόρων βάσει επίδοσης και όχι βάσει κλήρωσης. Είναι παράλληλα χρέος και αποστολή μας να διασφαλίσουμε ίσες ευκαιρίες σε όλους τους μαθητές και νέους, ιδίως μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος που είναι και ο αποτελεσματικότερος μηχανισμός κοινωνικής κινητικότητας. Η αντινομία μεταξύ των δύο όρων, την οποία ενδεχομένως υπαινίσσεστε, είναι επινόηση όσων συστηματικά αποδίδουν στην αριστεία -για επικοινωνιακούς λόγους- την έννοια του κακώς εννοούμενου ελιτισμού. Και η επιδίωξη της αριστείας, και η διασφάλιση ίσων ευκαιριών είναι θεμελιώδεις πυλώνες της κυβερνητικής μας πολιτικής.
Στα δύσκολα θέματα, υπάρχει περιθώριο συνεννόησης με τα υπόλοιπα κόμματα για τα θέματα της Παιδείας;
Ασφαλώς και υπάρχει. Και αυτό έχει ήδη φανεί με τη στήριξη και άλλων κομμάτων σε νομοθετικές πρωτοβουλίες που έχουμε ήδη φέρει. Ο χώρος της Παιδείας είναι κατ’ εξοχήν χώρος συναινέσεων, παρά τις ιδεολογικές διαφορές που έχουμε με άλλα κόμματα. Για αυτό και εγκαινιάσαμε έναν ειλικρινή διάλογο που ευελπιστούμε να είναι γόνιμος και εποικοδομητικός.
Μπορεί να αντιστραφεί το brain drain;
Το brain drain μπορεί να αντιστραφεί αν δημιουργήσουμε στη χώρα μας τις προϋποθέσεις εκείνες που την καθιστούν ελκυστική για τους προσοντούχους νέους μας: διαφάνεια και αξιοκρατία, ουσιαστικότερη διασύνδεση της εκπαίδευσης με την οικονομία, πολλές και καλές θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης και αμοιβών, σταθερό οικονομικό και φορολογικό περιβάλλον, ευνοϊκές συνθήκες για το επιχειρείν και για τη δημιουργία οικογένειας.
Σε πιο χαλαρά ζητήματα τώρα, πώς συνηθίζετε να περνάτε τον ελεύθερό σας χρόνο;
Τον ελάχιστο χρόνο που έχω προτιμώ να τον περνώ με τον σύζυγο και τα παιδιά μου.
Ποια είναι η αγαπημένη σας ασχολία με τα παιδιά σας;
Προσπαθώ πάντοτε να έχω ποιοτικό χρόνο μαζί τους. Με τον μεγάλο μας γιο, που είναι τριάμισι ετών, αθλούμαστε μαζί σε ανοιχτό γήπεδο στίβου, διαβάζουμε βιβλία και πηγαίνουμε σε παιδικές θεατρικές παραστάσεις. Ο μικρός μας, που είναι σχεδόν ενάμισι έτους, αρκείται ακόμα στα παιχνίδια, οπότε επισκεπτόμαστε συχνά την παιδική χαρά της γειτονιάς μας.
Ποιο είναι το αγαπημένο σας φαγητό; Έχετε χρόνο να το μαγειρέψετε εσείς;
Μου αρέσει πολύ η ασιάτικη κουζίνα. Πιστεύω ότι η μαγειρική είναι πολύ δημιουργική και αγχολυτική ενασχόληση, αλλά ομολογώ ότι δυστυχώς δεν είναι στα μεγάλα μου ατού. Ενίοτε όμως, προσπαθώ και δοκιμάζω, γιατί θέλω να ευχαριστώ τους ανθρώπους που αγαπώ.
Είδατε την ταινία του Κώστα Γαβρά για τον Γιάνη Βαρουφάκη ή σκοπεύετε να τη δείτε; Είστε σινεφίλ και αν ναι ποιες ταινίες προτιμάτε;
Δεν την είδα και δεν είναι στις προτεραιότητές μου. Μου αρέσουν κυρίως κοινωνικές ταινίες και σημαντικός παράγοντας για την επιλογή μου είναι οι ερμηνείες. Αγαπημένη μου ταινία είναι Οι Ζωές των Άλλων.
Ποιο ήταν το βιβλίο που διαβάσατε τελευταία και σας εντυπωσίασε;
Πρόσφατα διάβασα την Τελευταία Μπλόφα της Ελένης Βαρβιτσιώτη και της Βικτώριας Δενδρινού, που με εντυπωσίασε πραγματικά και μου κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον μέχρι την τελευταία σελίδα. Αφηγείται με καταιγιστικό τρόπο τη δραματική περίοδο που διήνυσε η χώρα μας το πρώτο εξάμηνο του 2015.
