O Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Νίκος Α. Παππάς, ειδικευμένος στις σχέσεις, φοβίες και εξαρτήσεις δίνει απαντήσεις σε απλά ερωτήματα και προβλήματα, με τα οποία όλοι μας κάποια στιγμή μπορεί να βρεθούμε αντιμέτωποι.

Γιατί πιστεύετε ότι κατά τη διάρκεια του ολικού lockdown αυξήθηκαν οι εξαρτήσεις;

Ίσως γιατί οι άνθρωποι ήρθαν αντιμέτωποι με το χειρότερο εχθρό τους,  τον εαυτό τους. Δεν υπήρχε η συνήθης καθημερινότητα για να καλύψει τα εσώτερα προβλήματα που είχαν «κουκουλώσει», έτσι η αδράνεια τους εγκλώβισε. Αναδείχθηκαν αρνητικά συναισθήματα, χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, ανία και έλλειψη εσωτερικής χαράς, τα οποία έπρεπε να καλυφθούν κι αυτά με τη σειρά τους.

Γιατί χρειάζεται πάντα η διαδικασία του πόνου ή μια οδυνηρή διαδικασία για να αλλάξουμε;

Γιατί είμαστε παγιδευμένοι στις συνήθειές μας, σε αυτό που θεωρούμε φυσιολογικό κι έτσι οδηγούμαστε σε τέλμα. Και το τέλμα πολλές φορές οδηγεί στον πόνο. Και όταν πονάς, αντιδράς. Το ίδιο συμβαίνει και με το ανοσοποιητικό σύστημα της ψυχής μας και έτσι αποφασίσουμε να αλλάξουμε. Ο πόνος είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ψυχικής αλλαγής και κάποιες φορές χρειάζεται να πονέσουμε για να αναπροσδιορίσουμε το ποιοί είμαστε.

Πολλοί λένε ότι οι άνθρωποι δεν αλλάζουν. Εσείς τι πιστεύετε;

Φυσικά και αλλάζουν. Το γνωρίζω αυτό, δεν το πιστεύω απλά! Αρκεί να έχουν την ικανότητα να είναι ειλικρινείς, να έχουν ανοιχτό μυαλό και προθυμία. Βασικές αρχές για να καταφέρουν να συνδεθούν με τον θεραπευτή και τον κόσμο που τους περιβάλλει.

Και εσείς πώς τους βοηθάτε πρακτικά;

Έχω περάσει μέσα από τη διαδικασία της αλλαγής και εξακολουθώ να το κάνω. Έτσι, μπορώ και τους βοηθάω πρακτικά, κρατώντας τους το χέρι, για να νιώθουν ότι δεν είναι μόνοι τους σ’ αυτό, τους στηρίζω ώστε να μην φοβούνται. Τους υπογραμμίζω ότι δεν πρόκειται να γίνουν κάτι το οποίο δεν είναι στην πραγματικότητα, ότι θα τους αποκαλυφθούν περισσότερα για τον ίδιο τους τον εαυτό, ότι θα κάνουν ένα ταξίδι αυτογνωσίας και ότι εγώ χαίρομαι που βρίσκομαι μαζί τους,  σ’ αυτό το ταξίδι.

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα προβλήματα που τα ζευγάρια δεν επικοινωνούν μεταξύ τους;

Η επιλεκτική -προσωρινή πολλές φορές- μνήμη, η οποία μέσα στη ρουτίνα και την καθημερινότητα εδραιώνεται στο σήμερα, κάνοντάς μας να ξεχνάμε τους αρχικούς μας ρόλους. Συνδεόμαστε με κάποιον, γινόμαστε εραστές, βαφτιζόμαστε ζευγάρι, περνάμε στο παντρεμένοι, γινόμαστε γονείς και καταλήγουμε,  προϊόντος του χρόνου, συγκάτοικοι. Κρατάμε τον τελευταίο ρόλο και ξεχνάμε συνειδητά ή ασυνείδητα τους αρχικούς ή τον αρχικό και πιο σημαντικό ρόλο. Και έτσι, το να σε κοιτάζω στα μάτια και να σε ακούω και το αντίστροφο, χάνεται. Στη ζωή μας θα πρέπει να προσθέτουμε ρόλους, χωρίς να αφαιρούμε τους προηγούμενους. Σε μια συντροφική σχέση ιδιαίτερα έχει σημασία αυτό, ώστε να κρατιέται ζωντανός ο ερωτισμός, άρα και η επιθυμία για επικοινωνία. Άλλο πρόβλημα είναι, ότι γινόμαστε «ένα» με τον σύντροφο και χάνεται η ανεξαρτησία μέσα στη σχέση. Ο καθένας ξεχωριστά θα πρέπει να ικανοποιεί τις ανάγκες και τα θέλω του, όπως τον πρώτο καιρό. Θυμάστε; Ώστε να ανατροφοδοτούμαστε από αυτά και γεμάτοι χαρά να ερχόμαστε σε επαφή με τον σύντροφό μας χωρίς να περιμένουμε να υπάρξουμε αποκλειστικά μέσα απ’ αυτόν.

Πόσο εύκολο είναι να αλλάξουν οι βαθιές πεποιθήσεις που κουβαλάμε;

Θα πρέπει να καταφέρουμε να αναγνωρίσουμε αρχικά τα στερεότυπα και τις πεποιθήσεις μας και να αναρωτηθούμε εάν μας διευκολύνουν στο σήμερα. Και μέσα από τη θεραπευτική σχέση να τα παραδεχτούμε, να τα αποδεχτούμε και θα έρθει η στιγμή που θα μπορέσουμε να τα αναχαιτίσουμε. Και ίσως σύντομα καταφέρουμε να αναγνωρίσουμε ότι λειτουργούμε χωρίς αυτά και αντιληφθούμε ότι πλέον δεν χρειάζεται να κουβαλάμε βαρίδια, αλυσοδεμένα πάνω μας.

Ποια είναι τα σημάδια που δείχνουν ότι κάτι δεν πάει καλά με τον εαυτό μας;

Όταν δεν υπάρχει αίσθηση της εσωτερικής χαράς και ελευθερίας. Όταν είμαστε πικραμένοι/μετανιωμένοι για το παρελθόν μας και θέλουμε να το ξεχάσουμε. Όταν δεν έχουμε γαλήνη και ηρεμία στη ζωή μας. Όταν νιώθουμε ότι έχουμε πέσει χαμηλά και αισθανόμαστε μόνοι. Όταν συναισθήματα ματαιότητας και αυτολύπησης μας κυριαρχούν. Όταν έχουμε ιδιοτελή κίνητρα και εκμεταλλευόμαστε ή κρυβόμαστε από τους γύρω μας. Όταν είμαστε εγωιστές και φοβισμένοι. Όταν η νοοτροπία και η αντίληψή μας για τη ζωή είναι να τη νιώθουμε εναντίον μας. Όταν φοβόμαστε ν’ αντιμετωπίσουμε τους ανθρώπους που μας περιβάλλουν. Όταν χειριζόμαστε καταστάσεις με καταστροφικά για εμάς και τους άλλους συναισθήματα.

Ποιες είναι, κατά τη γνώμη σας, οι κυριότερες εξαρτήσεις;

Μία από τις κυριότερες εξαρτήσεις είναι ο τζόγος. Σήμερα, σε οποιοδήποτε κινητό μπορεί να υπάρχει ένα πρακτορείο, χωρίς να το γνωρίζει πολλές φορές το περιβάλλον του εξαρτημένου. Απομονώνονται και τζογάρουν στον βωμό του «θα κερδίσω» που τελικά τους βυθίζει όλο και πιο πολύ στη χασούρα, καθώς περιμένουν «να κάτσει η μπίλια». Έπειτα, τα social media, που μέσα από αυτά θέλουν να νιώσουν την έξαψη της αναγνώρισης και της αποδοχής γιατί οι ίδιοι δεν αποδέχονται αυτό που είναι. Το αλκοόλ, που πλέον στις μέρες μας γνωρίζει ευρεία κοινωνική αποδοχή, το έχουν δεχτεί οι πάντες και το ονομάζουν απόλαυση και συναναστροφή. Τα ναρκωτικά, που δεν έχασαν ποτέ την αίγλη τους ως καταστροφείς ψυχών και οικογενειών,  γεμίζοντας κουφάρια ζωντανών- νεκρών τους δρόμους και σκοτεινά δωμάτια πίσω από κλειστές κουρτίνες. Η υπερφαγία, που ίσως είναι η πιο συνηθισμένη και καλά κρυμμένη εξάρτηση εντός των τεσσάρων τοίχων. 

Σύμφωνα με τη δική σας εμπειρία υπάρχει λύση;

Φυσικά και υπάρχει. Έχω βοηθήσει εθισμένα άτομα να απαλλαγούν από την εξάρτησή τους και να γίνονται αποδεκτά, υπεύθυνα και δημιουργικά μέλη της κοινωνίας. Αρχίζουν με ζήλο τον νέο τρόπο ζωής, βάζοντας σε τάξη το παρελθόν τους, αναπτύσσονται σε κατανόηση, επιρροή και αποτελεσματικότητα. Επανορθώνουν για τα όποια λάθη και πλέον είναι ειλικρινείς με τα συναισθήματα και τους γύρω τους. Δεν κρατούν μυστικά και δείχνουν την καλοσύνη και την αγάπη που πλέον νιώθουν. Σκέφτονται τι μπορούν να προσφέρουν και τι μπορούν να κάνουν καλύτερα για να συνεισφέρουν στη ζωή. Αποκτούν έμπνευση και διαισθητική πολυδιάστατη σκέψη.

Ισχύει το γεγονός ότι οι άνθρωποι όταν ξεπερνάνε μια δυσκολία γίνονται καλύτεροι;

Ναι, ισχύει. Καθώς η συμπεριφορά μας ευθυγραμμίζεται με τις καινούργιες πεποιθήσεις μας, αποκτάμε μια καλύτερη αίσθηση του ποιοι είμαστε. Δίνουμε προσοχή στις πράξεις μας και στα κίνητρά μας. Αποκτάμε επίγνωση της ακριβής φύσης των προτερημάτων και η κατακερματισμένη μας προσωπικότητα ανασυγκροτείται ως ένα ακέραιο σύνολο. Οι πράξεις, οι σκέψεις, τα ιδανικά, οι αξίες μας δένουν μεταξύ τους και είμαστε σε θέση να εννοούμε τη συμπεριφορά μας με τις αξίες μας και τα πιστεύω μας, παρά με τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις. Όσο ξεσκαρτάρουμε την ακαταστασία που μας κρύβει την αλήθεια, τόσο βλέπουμε το εσωτερικό μας φως να δυναμώνει. Μαθαίνουμε να ακούμε τη συνείδησή μας – αυτή την ήσυχη φωνή που μας λέει αν πηγαίνουμε προς τη σωστή κατεύθυνση, οδηγώντας μας σε μια καινούργια ευκαιρία ή κάτι θαυμαστό που ούτε το φανταζόμασταν. Δεν βάζουμε εμπόδια στον εαυτό μας και δεν συνεχίζουμε τις καταστροφικές συναισθηματικές συμπεριφορές του παρελθόντος. Η ζωή έχει δώρα και απώλειες, και τίποτα από αυτά δεν είναι προσωπικό, είμαστε κομμάτι του συνόλου και ζούμε αρμονικά σ´ αυτό. Η αντίδρασή μας στις υποθέσεις μας, στα γεγονότα και η επίγνωση του ρόλου που έχουμε απέναντι σ´ αυτά, παίρνει τις σωστές διαστάσεις που αναλογούν σε κάθε περίσταση. Δεν είμαστε ούτε υπερβολικοί, ούτε υποτονικοί. Επιτέλους ζούμε στο σήμερα, στην στιγμή και αυτό είναι ελευθερία.

Info

Νίκος Α. Παππάς, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Τηλέφωνο: 693 4983153

email: info@orama-psychis.gr

Από τον Πάνο Ζόγκα

Φωτογραφίες Ολυμπία Κρασαγάκη